است" [1] و نيز از آن حضرت نقل شده كه روزى دستور داد رطب براى خوردن حاضران بياورند، بعضى رطب را مى‌خوردند و هسته آن را به دور مى‌افكندند، فرمود:" اين كار را نكنيد كه اين تبذير است و خدا فساد را دوست نمى‌دارد" [2] دقت در مساله اسراف و تبذير تا آن حد است كه در حديثى مى‌خوانيم پيامبر ص از راهى عبور مى‌كرد، يكى از يارانش بنام سعد مشغول وضوء گرفتن بود، و آب زياد مى‌ريخت، فرمود: چرا اسراف مى‌كنى اى سعد! عرض كرد: آيا در آب وضو نيز اسراف است؟ فرمود:

نعم و ان كنت على نهر جار:

" آرى هر چند در كنار نهر جارى باشى" [3] در اينكه منظور از ذى القربى در اينجا همه خويشاوندان است يا خصوص خويشاوندان پيامبر ص (زيرا مخاطب در آيه او است) در ميان مفسران گفتگو است.

در احاديث متعددى كه در نكات، بحث آن خواهد آمد مى‌خوانيم كه اين آيه به ذوى القرباى پيامبر ص تفسير شده، و حتى در بعضى مى‌خوانيم كه به داستان بخشيدن سرزمين فدك به فاطمه زهرا ع نظر دارد.

ولى همانگونه كه بارها گفته‌ايم اينگونه تفسيرها مفهوم وسيع آيات را محدود نمى‌كند، و در واقع بيان مصداق روشن و واضح آن است.

خطاب به پيامبر ص در جمله" و آت" دليل بر اختصاص اين حكم به او نيست، زيرا ساير احكامى كه در اين سلسله آيات وارد شده، مانند نهى از تبذير و يا مداراى با سائل و مستمند و يا نهى از بخل و اسراف، همه به صورت خطاب به پيامبر ص ذكر شده، در حالى كه مى‌دانيم اين احكام جنبه اختصاصى ندارد، و مفهوم آن كاملا عام است.

[1] و [2] و [2] بنا به نقل تفسير صافى ذيل آيه مورد بحث.