" كافى است كه خودت امروز حسابگر خويش باشى"! (كَفى‌ بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيباً).

يعنى آن قدر مسائل روشن و آشكار است و شواهد و مدارك زنده كه جاى گفتگو نيست و هر كس اين نامه عمل را بنگرد مى‌تواند قضاوت و داورى كند، هر چند شخص" مجرم" باشد، چرا كه اين نامه عمل چنان كه خواهد آمد، مجموعه‌اى از آثار خود عمل است، و يا نفس اعمال، و به اين ترتيب چيزى نيست كه بتوان آن را حاشا كرد.

آيا اگر من صداى خودم را از نوار ضبط صوت بشنوم، يا عكس دقيق خود را به هنگام انجام يك عمل نيك يا بد ببينم مى‌توانم حاشا كنم؟ كيفيت تشكيل نامه عمل در قيامت از اين هم زنده‌تر و دقيقتر است.

1- نخست مى‌گويد" هر كسى هدايت را پذيرا شود به نفع خود هدايت يافته، و نتيجه‌اش عائد خود او مى‌شود" (مَنِ اهْتَدى‌ فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ‌).

2-" و هر كس گمراهى را بپذيرد، به زيان خود گمراه شده است" عواقب شومش دامن خودش را مى‌گيرد (وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها).

نظير اين دو حكم را در آيه 7 همين سوره خوانديم.

3-" هيچكس بار گناه ديگرى را بر دوش نمى‌كشد" و كسى را به جرم ديگرى مجازات نمى‌كنند (وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‌).

" وزر" به معنى بار سنگين است، و به معنى مسئوليت نيز مى‌آيد، چرا كه آن هم يك بار سنگين معنوى بر دوش انسان محسوب مى‌شود و اگر به وزير، وزير گفته مى‌شود به خاطر آن است كه بار سنگينى از ناحيه امير يا مردم بر دوش‌