به يك قانون علمى و قطعى، يا بايد از طريق دليل عقلى بوده باشد، و يا از طريق آزمايش و حس و تجربه، و غير از اين دو راهى نيست.

اما از يك سو مى‌دانيم دلائل عقلى و فلسفى را به اين مسائل، راهى نيست، و از سوى ديگر دست تجربه و آزمايش از مسائلى كه ريشه‌هاى آن در ميليونها سال قبل نهفته است كوتاه است!.

آنچه ما با حس و تجربه درك مى‌كنيم اين است تغييرات سطحى با گذشت زمان به صورت جهش" موتاسيون" در حيوانات و گياهان رخ مى‌دهد، مثلا از نسل گوسفندان معمولى ناگهان گوسفندى متولد مى‌شود كه پشم آن با پشم گوسفندان معمولى متفاوت است، يعنى بسيار لطيفتر و نرمتر مى‌باشد، و همان سرچشمه پيدايش نسلى در گوسفند بنام" گوسفند مرينوس" مى‌شود، با اين ويژگى در پشم.

و يا اينكه حيواناتى بر اثر جهش، تغيير رنگ چشم يا ناخن و يا شكل پوست بدن و مانند آن پيدا مى‌كند.

ولى هيچكس تا كنون جهشى نديده است، كه دگرگونى مهمى در اعضاى اصلى بدن يك حيوان ايجاد كند و يا نوعى را به نوع ديگر مبدل سازد.

بنا بر اين ما تنها مى‌توانيم حدس بزنيم كه تراكم جهشها ممكن است يك روز سر از تغيير نوع حيوان در بياورد، و مثلا حيوانات خزنده را تبديل به پرندگان كند، ولى اين حدس هرگز يك حدس قطعى نيست، بلكه تنها يك مساله ظنى است چرا كه ما هرگز با جهشهاى تغيير دهنده اعضاء اصلى به عنوان يك حس و تجربه روبرو نشده‌ايم.

از مجموع آنچه گفته شد چنين نتيجه مى‌گيريم كه دلائل سه گانه طرفداران ترانسفورميسم نمى‌تواند اين نظريه را از صورت يك فرضيه فراتر برد، و به همين دليل آنها كه دقيقا روى اين مسائل بحث مى‌كنند، همواره از آن به عنوان‌