مى‌كنند و اگر توبه كرد مورد قبول واقع خواهد شد و همه مجازاتها از ميان خواهد رفت.

گرچه حكم سياسى مرتد فطرى براى آنها كه از محتواى آن آگاه نيستند ممكن است يك نوع خشونت و تحميل عقيده و سلب آزادى انديشه تلقى گردد.

ولى اگر به اين واقعيت توجه كنيم كه اين احكام مربوط به كسى نيست كه اعتقادى در درون دارد و در مقام اظهار آن بر نيامده، بلكه تنها كسى را شامل مى‌شود كه به اظهار يا تبليغ پردازد، و در حقيقت قيام بر ضد رژيم موجود جامعه كند، روشن مى‌شود كه اين خشونت بى دليل نيست، و با مساله آزادى انديشه نيز منافات ندارد، و همانگونه كه گفته‌ايم شبيه اين قانون در بسيارى از كشورهاى شرق و غرب با تفاوتهايى وجود دارد.

توجه به اين نكته نيز لازم است كه: پذيرش اسلام بايد طبق منطق باشد، مخصوصا كسى كه از پدر يا مادر مسلمان تولد يافته و در يك محيط اسلامى پرورش ديده، بسيار بعيد به نظر مى‌رسد كه محتواى اسلام را تشخيص نداده باشد، بنا بر اين عدول و بازگشت او به توطئه و خيانت شبيه‌تر است تا به اشتباه و عدم درك حقيقت و چنين كسى استحقاق چنان مجازاتى را دارد.

ضمنا احكام هرگز تابع يك فرد و دو فرد نيست بلكه مجموع را به طور كلى بايد در نظر گرفت‌ [1]

[1] در تركيب جمله" مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ ... در ميان مفسران گفتگو است: بعضى آن را شرح و توضيحى براى جمله قبل دانسته‌اند و به اصطلاح بدل از" الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِآياتِ اللَّهِ‌" گرفته‌اند، و بعضى ديگر آن را بدل از" كاذبون" دانسته‌اند، جمعى نيز آن را مبتداى محذوف الخبر گرفته‌اند و معتقدند در تقدير چنين بوده:" مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إِيمانِهِ‌ فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ‌" در حقيقت جزاى شرط محذوف شده زيرا جمله بعد دلالت بر آن دارد.

احتمال چهارمى وجود دارد كه بهترين تركيب به نظر مى‌رسد و آن اينكه: خبر اين مبتدا همان است كه در خود آيه آمده است و محذوف نيست، و جمله" لكِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْراً" توضيح مجددى از مبتدا است، چرا كه جمله استثنائيه ميان آن و خبر فاصله افكنده است، و اينگونه تعبيرات در ادبيات زبانهاى ديگر نيز ديده مى‌شود، مثلا در فارسى مى‌گوئيم: كسى كه بعد از ايمان كافر شود، البته به استثناى كسانى كه تحت فشار واقع شده‌اند و قلبشان مملو از ايمان است، آرى چنين كسى كه بعد از اسلام كافر شده است مشمول غضب الهى است (دقت كنيد).