ما نمى‌توانيم بفهميم قوانين شهر عسل كه بوسيله روح كندو وضع شده در كدام مجمع شورا مطرح مى‌گردد و تصميم به اجراى آن مى‌گيرند و كيست كه فرمان حركت را در روز معين صادر مى‌كند؟

آرى در كندو مقدمات مهاجرت براى اطاعت خدايى كه سرنوشت زنبور عسل را در دست گرفته فراهم مى‌شود" [1] اگر دانشمند مزبور به خاطر رسوباتى كه از مكتب ماديگرايان در فكر او وجود داشته با ابهام از اين مساله سخن مى‌گويد ما با توجه به راهنمايى قرآن، بسيار خوب درك مى‌كنيم كه اينهمه آوازه‌ها و برنامه‌ها از كجاست و تنظيم كننده و فرمان دهنده كيست؟! چه تعبير زيبايى قرآن دارد وَ أَوْحى‌ رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ ...:" پروردگارت به زنبور عسل وحى و الهام فرستاد ..."! از اين رساتر و جامعتر و گوياتر تصور نمى‌شود.

هر چند آنچه درباره زنبوران عسل ناگفته ماند بسيار بيش از آنست كه گفتيم اما روش تفسيرى ما اجازه نمى‌دهد كه بيش از اين مقدار، موضوع فوق را دنبال كنيم‌ [2] ولى آيا همين مقدار كه گفتيم براى پى بردن به عظمت پروردگار براى آنها كه اهل فكر و انديشه‌اند كافى نيست؟ آرى‌ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ‌.

[1] تلخيص از صفحات 35 و 36 زنبور عسل نوشته مترلينگ.

[2] در بحثهاى فوق درباره زنبوران عسل و خواص خود عسل از كتابهاى اولين دانشگاه و آخرين پيامبر، و" زنبور عسل" نوشته مترلينگ، و" شگفتيهاى عالم حيوانات" و بعضى كتب ديگر استفاده شده است.