چرا انسان زير فشار ضربات دشمن بماند و ذليلانه بميرد، چرا با شجاعت مهاجرت نكند و از موضع تازه‌اى به مبارزه بر نخيزد تا حق خويش را بگيرد؟! در سوره نساء آيه 100 همين مساله با صراحت بيشترى بيان شده است‌ وَ مَنْ يُهاجِرْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُراغَماً كَثِيراً وَ سَعَةً:" كسانى كه در راه اللَّه هجرت كنند در اين دنياى پهناور خدا، نقاط فراوان امن و وسيعى پيدا مى‌كنند كه مى‌توانند در آنجا بينى مخالفان را به خاك بمالند"!

بعضى گفته‌اند انتخاب" صبر" بخاطر اين است كه در آغاز اين مسير به سوى اللَّه شكيبايى و استقامت در برابر خواسته‌هاى نفس، لازم است، و انتخاب توكل به خاطر آن است كه پايان اين مسير به انقطاع و بريدن از هر چه غير خدا است و پيوستن به او مى‌انجامد، بنا بر اين صفت اول آغاز راه است و دوم پايان آن‌ [1] و به هر حال هجرت در بيرون، بدون هجرتى در درون، ممكن نيست، انسان نخست بايد از علائق پست مادى درونى ببرد، و به سوى فضائل اخلاقى هجرت كند تا بتواند در بيرون دست به چنين هجرتى بزند و از دار الكفر- با پشت پا زدن به همه چيز- به دار الايمان منتقل گردد.

[1] تفسير كبير فخر رازى ذيل آيه.