ولى اينها همه مانع از آن نيست كه ما به مقدار توانايى به احصاى نعمتهايش بپردازيم، چرا كه اين توجه هم درجه معرفت و جهان بينى و جهان‌شناسى توحيد ما را بالا مى‌برد و هم شعله عشق خدا را در اعماق قلب ما فروزانتر مى‌كند، و هم حس شكرگزارى را در ما تحريك مى‌نمايد. به همين دليل پيشوايان و بزرگان دين در سخنان خود و حتى در دعاها و مناجاتهايشان به شمردن گوشه‌اى از نعمتهاى بى‌پايانش مى‌پرداختند تا درسى باشد براى ديگران.

(در زمينه شكر نعمت و عدم توانايى انسان بر احصاى نعمتهاى پروردگار در ذيل آيه 34 سوره ابراهيم نيز بحث كرده‌ايم).

نكته‌ها: راه، نشانه، رهبر

گرچه در آيات فوق سخن از راهها و طريق زمين به عنوان يك نعمت الهى به ميان آمده، چرا كه راهها مهمترين وسيله ارتباط پيشرفت تمدن انسانى هستند و به همين دليل در برنامه‌هاى سازندگى قبل از هر چيز به سراغ ايجاد راه مناسب مى‌روند، زيرا بدون آن هيچ فعاليت عمرانى ممكن نيست.

ولى به هر حال بيان قرآن در اين زمينه مى‌تواند الگويى براى" زندگى معنوى" انسانها نيز باشد چرا كه براى رسيدن به هر هدف مقدس قبل از هر چيز انتخاب راه صحيح لازم است، و علاوه بر راه وجود علامات و نشانه‌ها نيز اهميت حياتى دارند، زيرا راههاى مشابه هم بسيارند، و گم كردن راه اصلى در ميان آنها كاملا ممكن است، اينجا است كه نقش" علامات" مشخص مى‌شود.

مخصوصا مؤمنان كه در آيات قرآن به عنوان متوسمان (هوشياران)