خداى سبحان منافقين را از جهت اينكه مخبر به رسالت رسول خدايند تكذيب مى‌كند، ولى خبر آنان را تكذيب نمى‌كند، چون خبرشان رسالت رسول خدا 6 بود، و خداى تعالى خودش هم بدرستى آن شهادت مى‌دهد.

[توضيح مراد از جمله:(يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ)]

و عكس آن يعنى تصديق خبر، در آيه‌(وَ لَمَّا رَأَ الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزابَ قالُوا هذا ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ)[1] كه حكايت كلام مؤمنين است آمده، زيرا مى‌فرمايد مؤمنين خدا و رسول را در خبر تصديق مى‌كنند، و نظرى به تصديق مخبر ندارد.

و كوتاه سخن ظاهر جمله‌(يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ) اين است كه رسول اكرم 6، خدا را در وحيى كه به وى نازل مى‌كند تصديق مى‌نمايد ولى مؤمنين را در آنچه كه مى‌گويند تصديق نمى‌كند، بلكه تصديق مى‌نمايد به نفع مؤمنين، هر يك از آنها كه به وى خبرى دهد، به اين معنا كه كلام مخبر را حمل بر صحت نموده، به او نمى‌گويد تو در اين گفتارت دروغ مى‌گويى، و يا غرض سويى دارى، اينكار را نمى‌كند، و در عين حال اثر صحت هم بر آن خبر مترتب نمى‌سازد، و همين خود باعث است كه همواره تصديقش به نفع مؤمنين تمام شود، بخلاف اينكه همه خبرها و حرفهايى را كه مى‌شنود صحيح بداند و اثر صحت هم بر آن بار كند، و يا اگر آن را دروغ دانست صريحا به رخ گوينده‌اش بكشد كه تو دروغ مى‌گويى، كه در اين صورت تصديقش به نفع مؤمنين تمام نمى‌شود و نظام اجتماع مؤمنين بر هم مى‌خورد، و اين معنا همانطور كه گفتيم وجه دوم را تاييد مى‌كند.

و بعيد نيست كه مقصود از مؤمنين جامعه مؤمنين باشد، هر چند در آن جامعه، افراد منافقى هم باشند، و بنا بر اين، مقصود از جمله‌(لِلَّذِينَ آمَنُوا) مؤمنين حقيقى، و در اين صورت معناى آيه چنين مى‌شود: رسول خدا 6 كلام پروردگارش را تصديق مى‌نمايد، ولى كلام فرد فرد جامعه شما را على الظاهر تصديق مى‌كند، چون فرد فرد آنان حتى منافقين ايشان، جزو جامعه شمايند، و اين تصديق ظاهرى كه به نفع اجتماع است براى خصوص مؤمنين واقعى رحمت نيز هست، زيرا اين عمل، آنان را به راه راست دلالت مى‌كند.

و اگر منظور از(لِلَّذِينَ آمَنُوا) افرادى باشند كه در اول بعثت و قبل از فتح مكه مسلمان شدند- هم چنان كه در سابق هم گذشت كه كلمه الذين آمنوا در قرآن كريم يك اسمى است تشريفى براى آن مردان با ايمانى كه در صدر اسلام ايمان آوردند- آن وقت منظور از مؤمنين در

[1] وقتى مؤمنان احزاب را ديدند گفتند اين همان وعده‌اى است كه خدا و رسولش به ما دادند و خدا و رسولش راست گفتند. سوره احزاب آيه 22