چيزهايى است كه چرك و آلودگى و مانند آن داشته باشند، و گر نه اگر اين معنا در آيه زكات نبود و از آنجا گرفته نمى‌شد در خود آيه خمس چنين معنايى وجود ندارد تا بگوييم از خود آيه گرفته شده است.

[رواياتى در ذيل آيات مربوط به جنگ بدر]

و در الدر المنثور است كه عبد الرزاق و ابن جرير از عروة بن زبير (رضى اللَّه عنه) روايت كرده‌اند كه گفت: رسول خدا 6 در چند آيه قرآن مامور به جنگيدن و قتال با كفار شده، و اولين صحنه‌اى كه آن حضرت در آن حاضر شد بدر بود، و رئيس مشركين در آن روز عتبة بن ربيعة بن عبد شمس بود، و در روز جمعه شانزدهم رمضان بود كه در بدو دو لشكر با هم تلاقى كردند، اصحاب رسول خدا 6 سيصد و اندى نفر بودند، و مشركين بين نهصد و هزار نفر، روز فرقان همين روز بود كه خدا ميان حق و باطل جدايى انداخت، و اولين كشته در آن روز مهجع غلام عمر و مردى از انصار بود. خداوند در آن روز مشركين را شكست داد و بيشتر از هفتاد نفر از ايشان كشته شد و همين مقدار از ايشان اسير شدند[1].

و نيز مى‌نويسد ابن مردويه از على بن ابى طالب (رضى اللَّه عنه) روايت كرده كه فرمود:

شب فرقان كه صبحش روز تلاقى فريقين بود شب جمعه هفدهم ماه رمضان بود[2].

مؤلف: الدر المنثور نظير اين روايت را از ابن جرير از حسن بن على و از ابن ابى شيبه از جعفر از پدرش و نيز از جعفر از ابى بكر بن عبد الرحمن بن هشام، و نيز از جعفر از عامر بن ربيعه بدرى نقل كرده و ليكن در آن دارد: روز بدر روز دوشنبه هفدهم ماه رمضان بود.

و بسا در بعضى از اخبار وارده از طرق ائمه اهل بيت (ع) به روز نوزدهم رمضان يوم يلتقى الجمعان اطلاق شده، چون در روايات ايشان شب نوزدهم شب قدر خوانده شده، و اين معناى ديگرى و غير آن معنا است كه در آيه اراده شده، مثلا در تفسير عياشى از اسحاق بن عمار از ابى عبد اللَّه (ع) روايت كرده كه فرمود: در نوزدهم ماه رمضان تلاقى جمعان مى‌شود، پرسيدم معناى كلام خداى تعالى كه مى‌فرمايد: يلتقى الجمعان چيست؟ فرمود: روزيست كه در آن روز همه آنچه اراده كرده مقدم بدارد و آنچه كه اراده كرده مؤخر بدارد و اراده و قضائش اجتماع مى‌كنند[3].

و در تفسير عياشى از محمد بن يحيى از ابى عبد اللَّه (ع) روايت كرده كه در تفسير جمله‌(وَ الرَّكْبُ أَسْفَلَ مِنْكُمْ) فرمود: مقصود ابو سفيان و اصحاب او است‌[4].

[1] ( 1 و 2) الدر المنثور ج 3 ص 188

[2] ( 1 و 2) الدر المنثور ج 3 ص 188

[3] تفسير عياشى ج 2 ص 64

[4] تفسير عياشى ج 2 ص 65