براى ما، حاضر نزد خدا و محمول براى او نيز هست، چون مالك افعال ما او است و او آن را به ما تمليك نموده است.

پس نور عظمت و قدرت الهى كه جميع اشياء به وسيله آن بوجود و به ظهور آمده‌اند همان عرشى است كه به ما دون خود احاطه دارد، و نيز همان نور عبارت است از ملك خدا نسبت به ما دون عرش، و اين نور را هم خداى تعالى حامل است و هم كسانى كه اين نور بر ايشان ظاهر شده، پس خداى تعالى حامل آن نور و حامل حاملين آن است.

بنا بر اين، عرش و يا استواى بر عرش در جمله‌(ثُمَّ اسْتَوى‌ عَلَى الْعَرْشِ) به معناى ملك خدا و در جمله‌(وَ يَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ) به معناى علم خدا است، و اين هر دو به معناى مقامى است كه با آن مقام جميع اشياء ظاهر گشته و تدابير جارى در نظام وجود همه در آن مقام متمركز مى‌باشد. و به عبارت ديگر اين مقام، هم مقام ملك است و از آن جميع تدابير صادر مى‌شود، و هم مقام علم است كه با آن جميع موجودات ظاهر مى‌گردد.

و اينكه فرمود: به عظمت و نورش دلهاى مؤمنين را بينا كرد مقصودش اين است كه اين مقام، مقامى است كه نه تنها تدبير و اداره نظام سعادت جامعه مؤمنين و آن نظامى كه قافله مؤمنين بر طبق آن نظام به سوى خداى سبحان راهپيمايى مى‌كند، از آن سرچشمه مى‌گيرد، بلكه نظام شقاوت دشمنان خدا و جاهلين به مقام پروردگار نيز به وسيله آن مقام تدبير مى‌شود، بلكه از اين هم بالاتر بطور كلى نظام جميع موجودات عالم از آنجا است حال چه موجودات خودشان بدانند و يا از آن غافل باشند.

و اينكه فرمود: و او حيات هر چيز و نور هر چيزى است به منزله تعليلى است كه علت و چرايى جمله قبل را كه فرموده بود: پس هر چيزى محمول خداى تعالى است بيان مى‌كند، و حاصل آن اين است كه: خداى تعالى كسى است كه به وسيله او هر چيزى هست مى‌شود، و به وسيله او هر چيزى از چيز ديگرى متمايز مى‌گردد، و راه مخصوصى كه آن موجود در مسير وجود خود دارد از راهى كه ساير موجودات دارند مشخص مى‌شود، پس موجودات عالم از ناحيه خود مالك هيچ چيزى نيستند، بلكه خداى سبحان مالك آنها و حامل وجود آنها است.

و اينكه فرمود: او اينجا و آنجا و در بالا و پايين هست ... ، مقصودش اين است كه از آنجايى كه قوام هر موجودى به او است و او حافظ و حامل وجود آن است، از اين جهت هيچ محل و مكانى از او خالى نيست، و چنان نيست كه او در مكانى باشد و در مكانى نباشد، و وقتى مى‌گوييم او اينجا هست و يا با فلان موجود هست، معنايش اين نيست كه او در جاى‌