اغماض از خصائص ملى پر واضح است.

پس صحيح است گفته شود: فلان ملت و قوم را دوست نداشته باشيد تا رذائل و معايبى كه در آنها است در شما رخنه نكند و شما به آنان ملحق و از آنان نشويد، آنان وصله همرنگ هم، و دوست همند، از همه اينها گذشته معنا ندارد رسول خدا 6 ولى به معناى ياور مؤمنين باشد، براى اينكه يا مردم ياور اويند يا او و مردم ياور دينند و يا خداوند ياور او و مردم ديندار است، همه اين اطلاقات صحيح است، اما گفتن اينكه او ياور مؤمنين است صحيح نيست.

توضيح اينكه اين مفسرين كه مى‌گويند ولى در آيه مورد بحث به معناى ناصر است، لا بد مرادشان از نصرت، نصرت در دين است كه خدا هم آن را مورد اعتنا قرار داده و در بسيارى از آيات از آن ياد كرده، و چون مى‌توان دين را هم براى خدا دانست و هم گفت دين براى خدا و رسول 6 است و هم گفت دين براى رسول خدا و مؤمنين است به سه اعتبار همچنين مى‌توان يارى دين را هم يارى خدا دانست، چون پروردگار متعال شارع دين است كما اينكه در چند جاى قرآن اين اطلاق را كرده و فرموده:(قالَ الْحَوارِيُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللَّهِ)[1] و نيز فرموده:(إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ)[2] و فرموده:(وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ النَّبِيِّينَ) تا آنجا كه مى‌فرمايد:(لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ)[3] و همچنين در آيات زياد ديگرى اين اطلاق بچشم مى‌خورد.

و صحيح است گفته شود: دين براى خدا و هم براى رسول خدا 6 است، چون خداوند شارع دين و رسول خدا 6 هادى و داعى بسوى آن و مبلغ آنست، و به اين اعتبار مردم را به يارى دين دعوت و يا مؤمنين را با نصرت مى‌ستايد به اينكه خدا و رسول را يارى مى‌دهند كما اينكه در قرآن مى‌فرمايد:(وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ)[4] و مى‌فرمايد:

(وَ يَنْصُرُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ)[5] و نيز مى‌فرمايد:(وَ الَّذِينَ آوَوْا وَ نَصَرُوا)[6] و هم يارى دين را يارى رسول 6 و مؤمنين شمرده و فرموده: خدا ياور رسول و مؤمنين است، كما اينكه‌

[1] سوره صف آيه 14.

[2] سوره محمد آيه 7.

[3] سوره آل عمران آيه 81.

[4] سوره اعراف آيه 157.

[5] سوره حشر آيه 8.

[6] سوره انفال آيه 72.