(اللَّهُ مَنْ يَخافُهُ بِالْغَيْبِ ) چون در اين جمله اشعار هست به اينكه در اينجا حكمى از قبيل منع و تحريم در بين هست، سپس فرمود:(فَمَنِ اعْتَدى‌ بَعْدَ ذلِكَ فَلَهُ عَذابٌ أَلِيمٌ).

(لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَخافُهُ بِالْغَيْبِ).

بعيد نيست اينكه فرمود خداوند شما را مى‌آزمايد تا بداند چه و چه كنايه باشد از اينكه بزودى پيشامدى را مقدر مى‌كند تا مردم تشخيص داده شوند كدام يك از آنان از عذاب ناديده خداوند مى‌ترسند و كدام يك نمى‌ترسد، زيرا جهل در ساحت مقدس پروردگار راه ندارد، تا بخواهد با پيش آوردن اين صحنه‌ها مطيع و عاصى را تشخيص دهد، و به اين وسيله جهل خود را بر طرف سازد، و ما سابقا هم راجع به معناى امتحان خداوند در ذيل آيه:(أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ ...)[1]، در جلد 4 عربى اين كتاب بحث مفصل و كاملى ايراد كرده و معناى ديگرى هم براى علم خداوند بيان نموديم، اما اينكه فرمود:(مَنْ يَخافُهُ بِالْغَيْبِ) ظرف بالغيب در اينجا متعلق است به خوف و معناى خوف بالغيب اين است كه انسان از عذابهاى دردناك اخروى كه خداى تعالى انسان را از آنها تحذير كرده- با اينكه محسوس به هيچيك از حواس ظاهره‌اش نيست- بترسد، چنان كه مى‌فرمايد:(إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ)[2] و نيز مى‌فرمايد:(وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ غَيْرَ بَعِيدٍ. هذا ما تُوعَدُونَ لِكُلِّ أَوَّابٍ حَفِيظٍ. مَنْ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ وَ جاءَ بِقَلْبٍ مُنِيبٍ‌) [3] و نيز مى‌فرمايد:(الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَ هُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ)[4] و اينكه فرمود:(فَمَنِ اعْتَدى‌ بَعْدَ ذلِكَ) به اين معنا است كه اگر كسى بعد از اين امتحان از حدى كه خداوند برايش معين نموده تجاوز كند براى اوست عذابى دردناك.

[بيان حرمت صيد در حال إحرام‌]

(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ ...) حرم (به ضم حا و را) جمع حرام، و حرام صفت مشبه است، در مجمع البيان گفته است: رجل حرام و رجل محرم به يك معنا است كما اينكه رجل حلال و رجل‌

[1] سوره آل عمران آيه 142.

[2] فقط تو كسى را ميترسانى كه پيروى كند قرآن را و به غيب از رحمان بترسد. سوره يس آيه 11.

[3] و نزديك شد بهشت به مردم پارسا بطورى كه رسيدنشان به آن بدون مشقت است، اين كه گفتيم چيزى است كه وعده داده شده‌ايد شما هر كسى كه همه سر و كارش با توبه و بازگشت به خداست و دستورات خداى خويش را نگهدار است، كسى كه از رحمان مى‌ترسد و خدا را با دلى روى آور ملاقات مى‌كند. سوره ق آيه 33.

[4] كسانى كه مى‌ترسند از پروردگار خود به غيب و همانها از ترس قيامت لرزانند. سوره انبيا آيه 49.