نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 72
اينكه چرا نمىتواند در جهاد شركت كند، خداى
تعالى ثواب مجاهد به او مىدهد) اين معنا را نمىتوانيم انكار كنيم كه اينگونه
افراد فضيلت آن افرادى كه به جهاد رفتند يا شهيد شدند و يا بر دشمن پيروز گشتند را
ندارند، خداى تعالى مجاهدين را بر قاعدين برترى داده، هر چند كه قاعدين عذر موجه
داشته باشند و سخن كوتاه اينكه: اين آيه شريفه مىخواهد مؤمنين را تحريك و تشويق
به جهاد نموده، و روح ايمان آنان را براى سبقتگيرى در خير و فضيلت بيدار كرده
كند.
(فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجاهِدِينَ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ عَلَى
الْقاعِدِينَ دَرَجَةً) اين جمله در مقام تعليل مطلب قبل است، كه
جمله: لا يستوى ... آن را افاده مىكرد و به همين خاطر بود كه با واو
عاطفه و ساير وسائل عطف اين جمله را عطف نفرمود و كلمه درجة به معناى
مقام و منزلت است و درجات به معناى منزلتى بالاتر است بعد از منزلتى پائينتر، و
معناى جمله:(وَ كُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنى ...) اين است كه
خداى عز و جل به هر يك از دو طائفه قاعدين و مجاهدين و يا به هر يك از سه طائفه
قاعدين غير اولى الضرر و قاعدين اولى الضرر و مجاهدين وعده حسنى داده است و
كلمه: حسنى صفتى است كه موصوف آن حذف شده و تقدير كلام كلا وعد
اللَّه العاقبة الحسنى و يا مثوبة الحسنى و يا چيزى نظير اينها
است، و اين جمله در سياق و زمينه دفع توهم است، چون مؤمنى كه به جهاد نرفته وقتى
جمله:
(
لا يَسْتَوِي الْقاعِدُونَ) ...(دَرَجَةً ) را مىشنود،
اى بسا كه ممكن است توهم كند كه پس او از هر اجرى و مثوبتى تهى دست است و هيچ
فائدهاى از ناحيه ايمانش و ساير اعمال صالحى كه دارد عايدش نمىشود، لذا براى دفع
اين توهم فرمود:(وَ كُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنى وَ
فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجاهِدِينَ عَلَى الْقاعِدِينَ أَجْراً عَظِيماً دَرَجاتٍ
مِنْهُ وَ مَغْفِرَةً وَ رَحْمَةً) اين تفصيل و برترى دادن مجاهدين بر
قاعدين به منزله بيان و شرح است براى تفصيلى كه قبل از اين جمله بطور اجمال ذكر
شده بود و علاوه بر شرح و تفصيل فائده ديگرى را نيز دارد و آن اين است كه اشاره
كند به اينكه مؤمن سزاوار نيست به آن وعده حسنى كه خداى تعالى به عموم مؤمنين (چه
مجاهدين و چه قاعدين) داده بود قناعت كند و وعده:(وَ كُلًّا
وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنى) را دستآويز قرار داده، از رفتن به جنگ و
شركت در جهاد فى سبيل اللَّه و تلاش در اعلاى كلمه حق و كوبيدن باطل كسالت بورزد،
زيرا درست است كه خداى تعالى به قاعدين نيز حسنى مىدهد ولى مجاهدين را به درجاتى
از مغفرت و رحمت اختصاص داده كه نمىتوان آن را ناديده گرفت و در امر آن مغفرت و
رحمت سهلانگارى نمود.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 72