بر معارف الهى و احكام عملى باشد حتما بايد كسانى مستحفظ و شاهد بر آن باشند و همين معنا مطلوب را اثبات مى‌كند.

پس اينكه امام (ع) فرمود: پس اين ائمه در منزلتى پائين‌تر از انبيا قرار دارند معنايش اين است كه از آيه ترتيب استفاده مى‌شود، ترتيب از حيث كمال و فضيلت، رتبه اول را انبيا دارند و رتبه پائين‌تر را ائمه هم چنان كه احبار (كه همان علما باشند) در رتبه پائين‌تر از ائمه واقعند و اينكه فرمود: مردم را به علم خود تربيت مى‌كنند از ظاهرش بر مى‌آيد كه امام (ع) مساله تربيت را از ماده و ريشه كلمه ربانى كه همان تربيت است گرفته باشد نه از ربوبيت، بقيه فقرات روايت در همانجا كه خلاصه معنايش را آورديم روشن شد. و چه بسا منظور امام (ع) در روايت عياشى همين باشد، عياشى كه روايت قبلى نيز از او نقل شده از مالك جهنى نيز روايت آورده كه گفت: امام باقر (ع) در تفسير آيه:( إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فِيها هُدىً وَ نُورٌ) ...(بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتابِ اللَّهِ ) فرمود: اين آيه شريفه در باره ما نازل شده.[1]

[رواياتى در مورد حكم نكردن به ما انزل اللَّه‌]

و در تفسير برهان در ذيل جمله:(وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْكافِرُونَ)، از كافى نقل كرده كه او به سند خود از عبد اللَّه بن مسكان بطور رفع (يعنى حذف سند تا رسول خدا 6 از آن جناب روايت كرده كه فرمود: كسى كه در مورد دو درهم حكمى به جور براند و طرف را مجبور به اجراى آن كند، از اهل اين آيه خواهد بود كه مى‌فرمايد: كسانى كه طبق ما انزل اللَّه حكم نكنند كافرند ، راوى مى‌گويد: عرضه داشتم:

چگونه مجبور به اجرا كند؟ فرمود: حاكمى داراى قدرت اجرا باشد، شلاق و زندان داشته باشد، محكوم اگر به حكمش رضايت داد كه هيچ و اگر رضايت نداد او را با شلاق بزند و در زندان خود محبوسش كند.[2] مؤلف: اين روايت را شيخ طوسى نيز در تهذيب به سند خود تا ابن مسكان و از آنجا تا رسول خدا 6 بدون سند آورده‌[3]، عياشى آن را در تفسير خود بطور مرسل و بدون سند از ابن مسكان نقل كرده‌[4] و معناى اول حديث به طرق ديگرى نيز از ائمه اهل بيت‌

[1] تفسير عياشى ج 1 ص 322 ح 118.

[2] تفسير برهان ج ص 476 ح 1.

[3] تهذيب الاحكام ج 6 ص 222- 221 ح 16.

[4] تفسير عياشى ج 1 ص 223 ح 120.