نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 485
و تو اگر دست خود را به سوى من دراز كنى كه مرا
بكشى من هرگز دست خود به سويت و براى كشتنت دراز نخواهم كرد، زيرا من از خدا كه
مالك و مدبر همه عالم است مىترسم (28).
من از اين
عمل تو كراهتى ندارم چون اگر مرا بكشى هم وبال گناهان مرا به دوش مىكشى و هم وبال
گناهان خودت را، و در نتيجه از اهل آتش مىشوى و سزاى ستمكاران همين آتش است (29).
پس از
وسوسههاى پى در پى و به تدريج دلش براى كشتن برادرش رام شد، و او را كشت و در
نتيجه از زيانكاران شد (30).
و در اينكه
كشته برادر را چه كند سرگردان شد، خداى تعالى كلاغى را مامور كرد تا با منقار خود
زمين را بكند (و چيزى در آن پنهان كند) و به او نشان دهد كه چگونه جثه برادرش را
در زمين پنهان كند، (وقتى عمل كلاغ را ديد) گفت واى بر من كه آن قدر ناتوان بودم
كه نتوانستم مثل اين كلاغ باشم، و جثه برادرم را در خاك دفن كنم، آن وقت حالتى چون
حالت همه پشيمانها به او دست داد (31).
به خاطر همين
ماجرا (كه از حسد و تكبر و هواپرستى انسان خبر مىدهد) بود كه ما به بنى اسرائيل
اعلام كرديم كه هر كس يك انسان را بكشد بدون اينكه او كسى را كشته باشد و يا فسادى
در زمين كرده باشد مثل اين است كه همه مردم را كشته، (چون انسانيت را مورد حمله
قرار داده كه در همه يكى است)، و هر كس يك انسان را از مرگ نجات دهد مثل اين است
كه همه را از مرگ نجات داده و با اينكه رسولان ما براى بنى اسرائيل معجزاتى روشن
آوردند. با اين حال بسيارى از ايشان بعد از آن همه پيامبر (كه برايشان بيامد) در
زمين زياده روى مىكنند (32).
بيان آيات
اين آيات از
داستان پسران آدم خبر مىدهد، و سبب پديد آمدن آن را حسد دانسته، مىفرمايد حسد
كار آدمى را به جايى مىكشاند كه حتى برادر برادر خود را بنا حق به قتل برساند و
آن گاه كه فهميد از زيانكاران شده پشيمان مىگردد، پشيمانىاى كه هيچ سودى ندارد و
اين آيات به همين معنا مربوط به گفتار در آيات قبل است كه در باره بنى اسرائيل
مىفرمود استنكافشان از ايمان به فرستاده خدا و امتناعشان از قبول دعوت حقه جز به
خاطر حسد و ستمگرى نبود، آرى همه اينها آثار شوم حسد است، حسد است كه آدمى را
وادار مىكند برادر خود را بكشد و سپس او را در آتش ندامت و حسرتى مىاندازد كه
راه فرار و نجاتى از آن نيست، پس بايد كه اهل عبرت از اين داستان عبرت گرفته در حس
حسادت و سپس در كفرى كه اثر آن حسادت است اصرار نورزند.
(وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ) كلمه
تلاوت كه صيغه امر اتل از آن گرفته شده، از ماده ت- ل-
و است،
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 485