مؤيد اين مطلب آيه زير است كه از قول يهود نقل مى‌كند كه گفته‌اند:(نَحْنُ أَبْناءُ اللَّهِ وَ أَحِبَّاؤُهُ)[1] و يا گفتند:(لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّاماً مَعْدُودَةً)[2]، و يا براى خود ولايت اثبات كردند، و قرآن به اين مناسبت فرمود:(قُلْ يا أَيُّهَا الَّذِينَ هادُوا إِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّكُمْ أَوْلِياءُ لِلَّهِ مِنْ دُونِ النَّاسِ)[3].

پس به شهادت آن سياق و اين آيات مى‌توان گفت آيه شريفه به طور كنايه يهود را مذمت مى‌كند، و در حقيقت اين آيه استشهادى است براى مطالبى كه در آيات سابق در باره يهود بود، و از استكبار يهود از خضوع در برابر حق و زير بار حق نرفتنشان، و به آيات خداى سبحان ايمان نياوردنشان، و استقرار لعنت الهى در آنان، سخن مى‌گفت، پس آيه مورد بحث مى‌خواهد بفرمايد: همه آن بديهايى كه از يهوديان بر شمرديم، از لوازم خودپسندى و خودستايى ايشان است.

[خودستايى ناشى از عجب است كه از اصول رذائل مى‌باشد و ستايش و تزكيه مختص به خدا است‌]

(بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَنْ يَشاءُ وَ لا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا) كلمه (بل) اعراض از مطلب قبل را مى‌فهماند، و در اين جمله اعراض از تزكيه نفس و خودستايى يهود را مى‌رساند، و مى‌خواهد خودستائيشان را رد كند، و بفرمايد ستودن از شؤون ربوبيت و يا بگو تربيت مربى عالم است، و مختص به خداى تعالى است، و اما آدمى‌زاده هر چند كه ممكن است واقعا متصف به كمالى باشد، و فضايلى را دارا بشود، و انواعى از شرافت و پيشرفت‌هاى معنوى را كسب بكند، اما به محضى كه روى آن فضايل و شرافت‌ها تكيه كند، نوعى استقلال و بى‌نيازى از خدا را براى خود اثبات كرده، و اين خود در معناى ادعاى الوهيت و شركت با رب العالمين است، و انسان سراپا حاجت كه نه نفع و ضررى براى خود مالك است و نه مرگ و حياتى، كجا؟ و استقلال و بى نيازى از خدا، كجا؟ با اين كه انسان خودش و آنچه به او مربوط است چه آنها كه در جان او و روح او است، و چه آن چيزهايى كه از خارج به او رسيده، و او خود را مالك آنها پنداشته، و چه آن اسبابى كه آن خيرها را به وى رسانده، همه و همه مملوك خداى سبحانند، آن هم مملوك خالص، به اين معنا كه هيچ كس ديگرى با خدا در مالكيت آنها شركت ندارد، و بنا بر اين ديگر چه چيزى براى انسان باقى مى‌ماند؟.

و اين غرور و خودپسندى كه وادار مى‌كند آدمى را به اين كه خود را بستايد، نامش‌

[1] ما پسران خدا و دوستان اوييم. سوره مائده آيه 18.

[2] آتش به ما نمى‌رسد مگر چند روزى. سوره بقره آيه 80.

[3] بگو هان اى كسانى كه به دين يهود گرايش داريد، اگر پنداشته‌ايد كه تنها شما و نه ديگر مردم اولياى خدا هستيد( چنين و چنان كنيد) سوره جمعه آيه 6.