عمل خير يا شرى را براى اولاد و ايتام مردم بپسندد، براى اولاد خود خواسته و پسنديده است.

بدين جهت است كه خداى تعالى فرمود:(وَ لِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيها، فَاسْتَبِقُوا الْخَيْراتِ)[1]، چون معناى اين آيه اين است كه به سوى خيرات سبقت بگيريد تا وجهه و هدف شما خير شود.

و باز از سوى ديگر شركت چندين نفر در خون، كه خون همه آنها از يك پدر و از يك رحم منشعب شده باشد، عمود نسبت را كه از آنان به نام عترت تعبير مى‌كنيم شى‌ء واحدى مى‌كند، به طورى كه هر حالتى بر يك طرف از اطراف اين واحد عارض شود و هر حادثه‌اى براى آن طرف پيش بيايد، در حقيقت بر متن آن واحد وارد آمده، و متن آن در حساب همه اطراف آن است و ما مطالبى در باره رحم در اول همين سوره ايراد كرديم.

پس با اين بيان روشن گرديد كه انسان هر گونه برخورد و معامله‌اى كه با ديگران و يا فرزندان آنان كند، هيچ راه گريزى از انعكاس آن عمل، به خودش و يا اطفال خودش ندارد مگر آنكه خداوند چنين بخواهد و از اين انعكاس جلوگيرى كند و اين استثنايى كه كرديم براى آن بود كه در عالم هستى علل و عوامل بى‌شمارى وجود دارد كه انسان نمى‌تواند به تمامى آنها احاطه پيدا كند، لذا ممكن و محتمل است كه عوامل ديگرى از انعكاس عمل جلوگيرى كرده باشد كه ما اطلاعى از آن نداشته باشيم، هم چنان كه از آيه زير بطور سربسته به وجود چنان عواملى پى مى‌بريم:(وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ)[2].

[بيان آيات‌]

(إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى‌ ظُلْماً إِنَّما يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ ناراً ...) وقتى مى‌خواهند بگويند: فلانى فلان غذا را خورد، هم مى‌گويند: اكله و هم تعبير مى‌كنند به اكله فى بطنه ، پس هر دو تعبير به يك معنا است، چيزى كه هست تعبير دوم صريح‌تر است، (هم چنان كه در فارسى در مورد ديدن، هم مى‌گوئيم ديدم و هم تعبير مى‌كنيم به چشم خود ديدم، و دومى صريح‌تر است مترجم ) و مضمون اين آيه شريفه مثل مضمون آيه قبليش مربوط است به آيه:(لِلرِّجالِ نَصِيبٌ ...) و در واقع تهديد و باز دارى مردم است از خوردن مال ايتام در ارث، و پايمال كردن حقوق آنان، و اين آيه از آياتى است كه دلالت مى‌كند بر تجسم اعمال كه، بحث آن در جلد اول عربى اين كتاب در تفسير آيه شريفه:

[1] براى هر قومى راهى و قبله‌اى است كه رو بدان مى‌كنند، به سوى خيرات پيشى گيريد، سوره بقره، آيه 148 .

[2] آنچه از مصائب بر سر شما مى‌آيد به خاطر اعمالى است كه خودتان كرده‌ايد و خداى تعالى اثر بسيارى از اعمال شما راى محو مى‌كند. سوره شورا، آيه 30