و جهنم را حاضر سازند (مال) دردى از شما را دوا نمى‌كند، در آن روز انسان همه چيز را مى‌فهمد اما چه وقت فهميدن است؟! (23).

مى‌گويد اى كاش براى امروز چيزى از پيش فرستاده بودم (24).

آرى عذاب آن روز آن چنان سخت است كه هيچ كس دشمن خود را به چنان عذابى شكنجه نكرده (25).

و كنده و زنجير آن را به پاى كسى نبسته (26).

تو اى جان با ايمان (27).

خشنود و پسنديده به سوى پروردگارت باز گرد (28).

و به صف بندگان من درآى (29).

و به بهشت من در آى (30).

بيان آيات [مضامين سوره مباركه فجر]

در اين سوره تعلق به دنيا بدان جهت كه طغيان و كفران به دنبال دارد، مذمت شده، و اهل دنيا را به شديدترين عذاب دنيا و آخرت تهديد نموده، روشن مى‌سازد كه انسان به خاطر كوتاه فكريش خيال مى‌كند اگر خدا به او نعمتى داده به خاطر آن است كه نزد خدا كرامت و احترامى دارد، و آنكه مبتلا به فقر و فقدان است، به خاطر اين است كه در درگاه خدا خوار و بى‌مقدار است، ولى به خاطر پندار غلطش هر فساد و طغيانى را مرتكب مى‌شود، و آن پندار غلط را روپوش و رفوى خطاهاى خود مى‌كند، و دومى هم به خاطر آن پندار غلطش كفر مى‌گويد (و به هر ذلتى تن مى‌دهد) و حال آنكه امر بر او مشتبه شده، بلكه اگر قدرت و ثروت دارد و اگر مبتلا به فقر و تنگى معاش است، همه به منظور امتحان الهى است، تا روشن كند چه چيز از دنيايش براى آخرتش از پيش مى‌فرستد.

پس قضيه به آن صورت كه انسان توهم مى‌كند و به زبان هم جارى مى‌سازد نيست، بلكه به صورتى است كه به زودى در قيامت كه حساب و جزا به پا مى‌شود، روشن مى‌سازد كه آنچه به او رسيد چه فقر و ناتوانى و چه ثروت و قدرت همه امتحان بود، كه او مى‌توانست از دنيايش براى آخرتش گرفته، از پيش بفرستد، ولى نفرستاد، و عذاب آخرت را بر ثوابش ترجيح داد، پس از ميان همه مردم دنيا كسى به سعادت زندگى آخرت نمى‌رسد، مگر نفس مطمئنه و كسى كه دلش به پروردگارش گرم است و تسليم امر او است، و در نتيجه‌