گناهان آن گناهانى است كه قبل از ايمان و در حال كفر مرتكب شدند، به خدا شرك ورزيدند، و گناهانى كوچكتر مرتكب شدند، و اما گناهانى كه از آن به بعد مرتكب نشده‌اند، و بعد از ايمان آوردن در آينده مرتكب مى‌شوند، منظور نيست، چون معنا ندارد گناهانى كه هنوز رخ نداده آمرزيده شود، و نيز معنا ندارد كه از حالا وعده آمرزش آن را بدهد و بفرمايد گناهان آينده شما و يا هر گناهى كه از شما محقق شود مى‌آمرزد، چون چنين وعده‌اى مستلزم آن است كه تكاليف الهى ملغى شود، چون وقتى مجازات در مقابل مخالفت آن تكاليف لغو شد، خود تكاليف هم لغو مى‌شود. مؤيد اين معنا ظاهر آيه زير است كه مى‌فرمايد:(يا قَوْمَنا أَجِيبُوا داعِيَ اللَّهِ وَ آمِنُوا بِهِ يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ)[1]، و آيه زير كه مى‌فرمايد:(يَدْعُوكُمْ لِيَغْفِرَ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ)[2]، و آيه زير كه مى‌فرمايد:(قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ ما قَدْ سَلَفَ)[3].

و اما آيه شريفه‌(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلى‌ تِجارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَ يُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ)[4]. كه ظاهرش آمرزش همه گناهان است، منافاتى با آيات مذكور ندارد، براى اينكه مغفرت را در اين آيه مترتب كرده بر استمرار ايمان و عمل صالح، و ادامه آن تا آخر عمر، پس اين آيه هم شامل گناهانى كه هنوز واقع نشده مى‌شود، و چنين وعده‌اى نداده كه ايمان امروز گناهان آينده و يا به طور كلى گناهان را مى‌آمرزد، نه، بلكه وسعت آمرزش درست به مقدار وسعت ايمان و عمل صالح است، و حاصلش اين است كه ايمان تا آخر عمر، گناهان تا آخر عمر را مى‌آمرزد.

[1] اى قوم ما، دعوت كننده به سوى خدا را اجابت كنيد، تا پاره‌اى از گناهانتان را بيامرزد. سوره احقاف، آيه 31.

[2] او شما را دعوت مى‌كند تا خدا پاره‌اى از گناهانتان را بيامرزد. سوره ابراهيم، آيه 10.

[3] به كسانى كه كفر ورزيدند بگو اگر دست بردارند خدا گناهان گذشته‌شان را مى‌آمرزد. سوره انفال، آيه 38.

[4] اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد آيا شما را به تجارتى راهنمايى كنم كه از عذاب دردناك شما را رهايى مى‌بخشد. به خدا و رسول او ايمان بياوريد و در راه خداوند با اموال و جانهايتان جهاد كنيد، اين براى شما از هر چيز بهتر است اگر بدانيد. اگر اين كار را بكنيد گناهانتان را مى‌بخشد و شما را در باغهايى از بهشت داخل مى‌كند. سوره صف، آيات 10- 12.