برايشان فراهم ساخته بر سرشان بيايد.

اين بود آن معنايى كه گفتيم دقت در مجموع چهار آيه به دست مى‌دهد، و اين چهار آيه داراى سياقى واحد و متصل و اجزايش با هم سازگار است.

[اقوال مفسرين در بيان مراد از مفردات و جملات اين آيات‌]

ليكن مفسرين در مفردات اين چهار آيه اقوالى متفرق دارند: مثلا گفته‌اند:[1] كتاب در جمله‌(إِنَّ كِتابَ الفُجَّارِ) به معناى مكتوب است، و مراد از آن نامه‌هاى اعمال است. و بعضى‌[2] گفته‌اند: كتاب مصدر و به همان معناى مصدرى- كتابت- است، و در كلام مضافى است كه حذف شده، و تقدير كلام ان كتابة عمل الفجار لفى سجين- كتابت اعمال فجار در سجين است مى‌باشد.

و يا گفته‌اند:[3] فجار اعم است از تكذيب‌گران، پس شامل كفار و فساق هر دو مى‌شود.

و يا گفته‌اند:[4] مراد از سجين، طبقه هفتم زمين است، كه نامه فجار را آنجا مى‌گذارند. و بعضى‌[5] گفته‌اند: دره‌اى است در جهنم، و يا چاهى است در آنجا. و بعضى‌[6] گفته‌اند: اصلا كلمه سجين نام نامه‌هاى اعمال فجار است. و بعضى گفته‌اند: سجين اول نام جايى است كه نامه اعمال فجار را آنجا مى‌گذارند، و دومى نام نامه اعمال آنان است، و بعضى‌[7] گفته‌اند: نام كتابى است كه جامع همه نامه‌هاى اعمال بد است، كه اعمال فجار از جن او انس در آن نوشته شده. و بعضى‌[8] گفته‌اند مراد از آن، خسارت و خوارى است، نظير اينكه وقتى بخواهند نهايت درجه سقوط كسى را برسانند مى‌گويند فلانى به حضيض رسيد. و بعضى‌[9] گفته‌اند: كلمه سجين بدل از كلمه سجيل است، كه لامش مبدل به نون شده است، هم چنان كه از جبرئيل تعبير مى‌كنند جبرين، و از اين قبيل سخنانى كه درباره مفردات آيات چهارگانه گفته‌اند.

و همچنين سخنانى كه در باره جملات آن دارند، مثل اينكه گفته‌اند:[10] جمله‌(كِتابٌ مَرْقُومٌ) بيان و تفسير سجين نيست، بلكه تفسير كتاب است كه در جمله‌(إِنَّ كِتابَ الفُجَّارِ)

[1] ( 1 و 2 و 3 و 4) روح المعانى، ج 30، ص 71.

[2] ( 1 و 2 و 3 و 4) روح المعانى، ج 30، ص 71.

[3] ( 1 و 2 و 3 و 4) روح المعانى، ج 30، ص 71.

[4] ( 1 و 2 و 3 و 4) روح المعانى، ج 30، ص 71.

[5] ( 5 و 6) مجمع البيان، ج 10، ص 453.

[6] ( 5 و 6) مجمع البيان، ج 10، ص 453.

[7] روح المعانى، ج 30، ص 71.

[8] الجامع لاحكام القرآن، ج 10، ص 258.

[9] تفسير روح المعانى، ج 30، ص 72.

[10] مجمع البيان، ج 10، ص 453.