و كوه‌ها (چون خاك بر دم باد) پراكنده شوند (10).

و در آن هنگام كه براى پيامبران (به منظور اداى شهادت) تعيين وقت شود (11).

براى چه وقت معين مى‌شود؟ (12).

براى روز قيامت كه بين حق و باطل و سعيد و شقى جدايى افتد (13).

و تو چگونه توانى عظمت آن روز جدايى را تصور كنى؟ (14).

واى در آن روز (به حال منكران خدا و قيامت) و تكذيب كنندگان (كتاب و رسالت) (15).

بيان آيات‌

اين سوره يوم الفصل كه همان روز قيامت است را خاطر نشان ساخته، خبر از وقوع آن را تاكيد مى‌كند، و اين تاكيد خود را با تهديد شديدى به منكرين آن و انذار و تبشير به ديگران توأم نموده، جانب تهديد را بيش از ساير مطالب تاكيد مى‌كند، براى اينكه مى‌بينيم ده مرتبه مى‌فرمايد: (وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ‌)- واى در آن روز بر تكذيب‌گران و اين سوره به شهادت سياق آياتش در مكه نازل شده است.

(وَ الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً) اين آيه و آيات بعدش تا شش آيه سوگندهايى است از خداى تعالى، به امورى كه از آن امور تعبير كرده به مرسلات ، عاصفات ، ناشرات ، فارقات ، ملقيات ذكرا و(عُذْراً أَوْ نُذْراً). و دو تعبير اول يعنى‌(الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً) و(فَالْعاصِفاتِ عَصْفاً) اگر از سياق صرفنظر كنيم و خود آن دو را در نظر بگيريم، خالى از مختصر ظهورى در بادهاى سخت و تند و پشت سر هم نيست، و ليكن تعبير آخر يعنى‌(فَالْمُلْقِياتِ ذِكْراً عُذْراً أَوْ نُذْراً) تقريبا صريح در اين است كه مراد از آن ملائكه‌اى است كه حامل وحى خداى تعالى بودند و بر انبيا و رسل نازل مى‌شدند، و به منظور اتمام حجت و انذار و ساير غراض، وحى الهى را بر آنان القا مى‌كردند و بقيه صفات پنجگانه هم آن طور نيست كه قابل حمل بر معنايى مناسب با اين معنا نباشند.

و ما نمى‌توانيم تمامى صفات پنجگانه را حمل كنيم بر بادهاى تند كه دو جمله اول- به بيانى كه گذشت- ظهور در آن دارد، مگر اينكه خود را به سختى دچار زحمت نموده، سه صفت ديگر و مخصوصا صفت آخرى را به زحمت حمل بر آن نماييم.

اين كار را هم نمى‌توانيم بكنيم كه دو جمله اول را حمل كنيم بر بادهاى تند، و سه جمله بقيه را و يا تنها دو جمله آخر و يا حد اقل جمله اخير را حمل بر ملائكه وحى كنيم، براى‌