خدا شدن تفسير كرده‌اند، و از ائمه اهل بيت (ع) روايت شده كه تبتل به اين معناست كه دست التماس به درگاه خدا برآرى و تضرع و زارى كنى. و اگر ما ذكر را به ذكر لفظى حمل كنيم اين معنا مناسب‌تر از معناى اول است.

كلمه تبتيلا ظاهرا مفعول مطلق است، و مقتضاى ظاهر اين بود كه بفرمايد: و تبتل اليه تبتلا ، اگر اين طور نفرمود، و به جاى آن كلمه تبتيلا را آورد، به قول بعضى‌[1] براى اين بود كه باب تفعل از بتل متضمن معناى باب تفعيل آن نيز هست، پس مثل اين است كه فرموده باشد: بتل اليه تبتيلا و معنايش يا اين است كه ارتباط نفس خود را از هر چيز ديگر قطع كن، و تنها به خدا دل ببند، و يا اين است كه نفس خود را وا بدار به اينكه دست تضرع به درگاه خدا بردارد. و به قول بعضى‌[2] ديگر آوردن تبتيلا به جاى تبتلا براى اين بوده كه رعايت قافيه آخر آيات قبل شده باشد.

(رَبُّ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ فَاتَّخِذْهُ وَكِيلًا) جمله اول آيه وصفى است كه به اصطلاح از وصفيت مقطوع شده، و تقدير آن هو رب المشرق و المغرب است، و جمله‌(رَبُّ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ) در معناى رب همه عالم است براى اينكه مشرق و مغرب دو جهت نسبى است كه مشتمل بر تمامى جهات عالم مشهود است، و اگر از ميان شش جهت تنها اين دو جهت را ذكر كرد، براى اين بود كه با ليل و نهار كه قبلا ذكرش شده بود مناسب‌تر بود، چون شب و روز مربوط به طلوع و غروب است.

خواهى پرسيد براى اشاره به ربوبيت خداى تعالى همان كلمه ربك كافى بود، چه باعث شد كه دوباره بفرمايد:(رَبُّ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ)؟

در پاسخ مى‌گوييم: خواست تا از زبان رسول خدا 6 فهمانده باشد كه اگر مامور شده خداى تعالى را رب خود بگيرد، براى اين بود كه پروردگار هم رب او است و هم رب همه عالم، نه اينكه تنها رب او باشد، همانطور كه چه بسا بعضى از مشركين به تنهايى براى خود بتى انتخاب مى‌كردند، غير آن بتى كه ديگران داشتند، و اگر رب گرفتن خداى تعالى از ناحيه رسول خدا 6 از اين باب باشد، و يا حد اقل كسى چنين احتمالى را بدهد، ديگر آن جناب نمى‌تواند مردم را به سوى توحيد دعوت كند، چون مردم در پاسخش مى‌گويند: خيلى خوب خداى تعالى رب تو باشد، رب ما هم رب ما باشد.

[1] تفسير جامع الاحكام، ج 10، ص 44.

[2] مجمع البيان، ج 10، ص 379.