روزه و حج، و احكام و واجبات ديگر، كه هر يك براى خود اثرى مستقل دارند، بخلاف نعمت كه به بيانى كه ان شاء اللَّه در تفسير همين آيه خواهد آمد، امرى است بسيط.

(وَ لا تُبَاشِرُوهُنَّ وَ أَنْتُمْ عاكِفُونَ فِي الْمَساجِدِ) عاكفون جمع اسم فاعل از مصدر عكوف است، و عكوف و اعتكاف به معناى ملازمت در مكان است (مى‌گويند فلانى در خانه خود عكوف كرده، يعنى هيچ بيرون نمى‌آيد و يا فلانى در مسجد اعتكاف كرده، يعنى مسجد را رها نمى‌كند، و بيرون نمى‌آيد).

و اعتكاف عبادت مخصوصى است كه يكى از احكامش اين است كه بايد معتكف از مسجد بيرون نيايد، مگر براى عذرى موجه، يكى ديگر اين است كه بايد در ايام اعتكاف روزه بگيرد، و چون جاى اين توهم بود كه به حكم آيه قبلى معتكف مى‌تواند در شب با زنان در آميزد، براى دفع اين توهم فرمود:(وَ لا تُبَاشِرُوهُنَّ وَ أَنْتُمْ عاكِفُونَ فِي الْمَساجِدِ)، در حالى كه در مساجد اعتكاف كرده‌ايد شبها با زنان نياميزيد، و اينكه گفتيم مى‌توانيد درآميزيد مربوط به ايام روزه غير اعتكاف بود.

(تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوها) كلمه (حد) در اصل به معناى منع است، و معناى منع در همه موارد استعمال و مشتقات اين كلمه ديده مى‌شود، مثلا در حد السيف (تيزى شمشير) و حد الفجور (شكنجه‌اى كه حاكم شرع در برابر هر گناهى به گنه‌كار مى‌دهد) و حد الدار (حدود خانه) و حديد (آهن) و مشتقات ديگر. و نهى از نزديك شدن به حدود خدا كنايه است از اينكه مردم نبايد آنها را مرتكب شوند، و به آن حدود تجاوز نمايند، و معناى آيه اين است كه نزديك اين گناهان كه همان اكل و شرب و جماع باشد مشويد، و يا اين است كه از اين احكام و حرمت‌هاى الهيه كه برايتان بيان فرمود يعنى احكام روزه تجاوز نكنيد، و نگذاريد روزه شما به وسيله تجاوز از حدود خدا و ترك تقوا ضايع گردد.

بحث روايتى [ (در ذيل آيه كريمه و شان نزول آن)]

در تفسير قمى از امام صادق ع روايت آورده كه فرمود: يعنى خوردن و آميختن با زنان در شبهاى ماه رمضان بعد از خواب حرام بود، حتى اگر كسى بعد از نماز شام هنوز افطار نكرده خوابش مى‌برد و آن گاه بيدار مى‌شد، ديگر نمى‌توانست چيزى بخورد، و اما عمل زناشويى شب و روز حرام بود، در اين ميان مردى از اصحاب رسول خدا ص كه نامش خوات بن جبير انصارى و برادر عبد اللَّه بن جبير بود، همان كه رسول خدا ص او را با