خداى سبحان با اين جمله، اين معنا را بيان مى‌كند كه تدبير عالم خاص او است براى اينكه تنها او است كه به روابط بين موجودات آگاه است، چون او موجودات و روابط آنها را آفريده، و اما بقيه اسباب و علل و مخصوصا علل و اسبابى كه از صاحبان عقل هستند هر چند كه دخل و تصرفى، و علمى دارند و ليكن هر چه دارند آن را مورد استفاده قرار مى‌دهند، خود مرتبه‌اى است از شؤون علم الهى، و هر چه تصرف دارند، خود شانى است از شؤون تصرفات الهى و نحوه‌اى است از انحاى تدابير او پس ديگر كسى نمى‌تواند به خود اجازه دهد كه بر خلاف اراده خداى سبحان و تدبير جارى در مملكتش قدمى بردارد، و اگر برداشت، آن نيز از تدبير خداوند است.

[علم، هر چه هست از خدا است هم چنان كه قوت و عزت و حيات منحصر در خدا است‌]

و جمله:(وَ لا يُحِيطُونَ بِشَيْ‌ءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِما شاءَ)، بنا بر اينكه مراد از علم معناى مصدرى آن (دانستن) و يا معناى اسم مصدرى آن باشد، و مراد از آن معلوم (دانسته شده) نباشد، دلالت دارد بر اينكه علم هر چه هست، از خدا است، و هر علمى هم كه نزد عالمى يافت شود آن هم از علم خدا است، و نظير اين مطلب از كلام خدا در باره اختصاص قدرت و عزت و حيات به خداى تعالى استفاده مى‌شود، از آن جمله، در باره انحصار قدرت در خدا مى‌فرمايد:(وَ لَوْ يَرَى الَّذِينَ ظَلَمُوا إِذْ يَرَوْنَ الْعَذابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعاً).[1] و نيز در مورد انحصار عزت در خدا مى‌فرمايد:(أَ يَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ؟ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعاً).[2] و نيز در مورد انحصار حيات در خدا مى‌فرمايد:(هُوَ الْحَيُّ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ)[3] و در خصوص انحصار علم در خداى تعالى كه مورد بحث ما بود ممكن است به دو آيه زير تمسك كرد:(إِنَّهُ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ)[4](وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ)[5] و آياتى ديگر كه اين معنا از آنها استفاده مى‌شود، و اگر در آيه مورد بحث علم را به احاطه تعبير كرده، خواسته است لطفى در تعبير كرده باشد.

(وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ)

[1] اگر امروز آنهايى كه ستم مى‌كنند، آن حالى را كه در هنگام ديدن عذاب دارند مى‌ديدند آن وقت مى‌فهميدند كه قوت و قدرت، هر چه هست از خدا است. سوره بقره، آيه 165

[2] آيا عزت را از پيش خود جستجو مى‌كنند؟ با اينكه عزت همه‌اش براى خدا است. سوره نساء، آيه 138

[3] يگانه حى و زنده خدا است كه معبودى به جز او نيست. سوره مؤمن، آيه 65

[4] به درستى خداوند، آرى فقط اوست فرزانه و عليم. سوره يوسف، آيه 83

[5] و خدا مى‌داند و شما نمى‌دانيد. سوره آل عمران، آيه 66