و اضطراب دلهاشان مى‌شده، و همين اضطراب وادارشان كرده كه از امر ايتام سؤال كنند، و واقع هم همين طور بوده، چون آياتى شديد اللحن در امر ايتام نازل شده بود، مانند آيه:(إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى‌ ظُلْماً، إِنَّما يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ ناراً، وَ سَيَصْلَوْنَ سَعِيراً)[1] و آيه:

(وَ آتُوا الْيَتامى‌ أَمْوالَهُمْ، وَ لا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ، وَ لا تَأْكُلُوا أَمْوالَهُمْ إِلى‌ أَمْوالِكُمْ، إِنَّهُ كانَ حُوباً كَبِيراً)[2]. كه در اولى خوردن مال يتيم را خوردن آتش، و در دومى خوردن خبيث و جرمى كبير خوانده.

پس از ظاهر امر چنين بر مى‌آيد كه آيه مورد بحث بعد از آيات سوره نساء نازل شده، و با اين معنا آن رواياتى كه در شان نزول آيه وارد شده و به زودى از نظر خواننده مى‌گذرد، تاييد مى‌شود و در جمله: (قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ) ... ، از آنجا كه كلمه (اصلاح) نكره و بدون الف و لام آمده، دلالت دارد بر اينكه آنچه مرضى خداست نوع خاصى از اصلاح است، نه هر اصلاحى، هر چند كه اصلاح ظاهرى باشد، پس بايد گفت نكره آمدن اصلاح براى افاده تنوع است و در نتيجه مراد از صلاح اصلاح حقيقى است، نه صورى و جمله ذيل آيه هم كه مى‌فرمايد: (وَ اللَّهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ‌) ... ، به اين نكته اشعار دارد.

[ترخيص در اختلاط سر پرستان و اولياى ايتام با ايتام، متضمن مساوات بين تمام مؤمنين است.]

(وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُكُمْ) اين جمله به مساواتى اشاره مى‌كند كه خداى تعالى در ميان تمامى مؤمنين برقرار كرده مى‌خواهد، تمامى صفات و تعيناتى كه باعث امتياز يك طبقه از طبقه ديگر است، و ريشه بروز همه انواع فساد در ميان مردم مى‌شود مثلا اين آن ديگرى را برده خود مى‌كند، و آن اين ديگرى را به استضعاف مى‌كشد، و ذليل خود نموده به او بزرگى مى‌فروشد، و نيز باعث انواع ظلم‌ها و تجاوزات مى‌شود لغو شده اعلام كند، آرى با اين اعلام برادرى است كه موازنه و هم سنگى ميان دو طبقه مردم ميان يتيم ضعيف و ولى قوى، ميان توانگر ميليونر و فقير خاكسترنشين، و همچنين ميان هر ناقص و تامى بر قرار مى‌شود، هم چنان كه در جاى ديگر هم فرمود:(إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ)[3].

[1] آنان كه اموال يتيمان را به ستم مى‌خورند همانا در شكمهاشان آتشى مى‌خورند و بزودى افروخته مى‌سوزند. سوره نسا آيه 9

[2] اموال يتيمان را بدهيد و بد را با خوب تبديل نكنيد و اموال آنان را با اموال خود مخوريد كه آن گناهى بزرگ است. سوره نسا آيه 2

[3] رابطه ميان مؤمنين تنها و تنها بر اخوت برقرار است. سوره حجرات آيه 10