بحث روايتى
[ (شامل رواياتى در باره شان نزول آيات ياد شده)]
در الدر
المنثور از سدى روايت آورده در تفسير آيه (وَ مِنَ
النَّاسِ مَنْ يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ) ... گفته است: اين آيه در باره أخنس بن
شريق ثقفى، هم پيمان بنى زهره نازل شد، كه وى در مدينه به خدمت رسول خدا ص رسيد، و
عرضه داشت: آمدهام تا اسلام بياورم، و خدا مىداند كه من در دعويم راستگويم، رسول
خدا ص خوشش آمد، و بهمين جهت خداى تعالى فرمود:(وَ
يُشْهِدُ اللَّهَ عَلى ما فِي قَلْبِهِ).
أخنس از حضور
رسول خدا ص بيرون شد و به زراعتى از مسلمانان و شترانى از ايشان برخورد زراعت را
آتش زد، و شتران را پى كرد، و بدين جهت خداى سبحان فرمود: (وَ إِذا
تَوَلَّى سَعى فِي الْأَرْضِ) ... [2].
و در مجمع از
ابن عباس نقل كرده كه گفت: اين آيات سهگانه در باره همه رياكاران نازل شده، كه در
ظاهر چيزهايى را اظهار مىكنند كه خلاف باطنشان است و صاحب مجمع اضافه كرده كه اين
معنا از امام صادق ع روايت شده.[3] مؤلف: و
ليكن اين روايت با ظاهر آيات منطبق نيست.
و در بعضى از
روايات ائمه اهل بيت ع آمده: كه آيات نازله در باره دشمنان ايشان نازل شده است.
و در مجمع از
امام صادق ع روايت آورده كه در ذيل جمله:
[1] خداوند از مؤمنين جان و مالشان راى خريده در مقابل اينكه
بهشت از آن آنان باشد، و اين مؤمنين در راه خدا جهاد مىكنند مىكشند و كشته
مىشوند، و اين وعدهاى است كه وفاى به آن حق است، و عدهاى است كه هم در تورات
آمده، و هم در انجيل، و هم در قرآن و چه كسى باوفاتر به عهد است از خدا، پس شما
مؤمنين راى بشارت باد به اين فروشى كه خريدارتان در آن خداست. سوره توبه آيه
112