كه كدام يك از شما عقل بهترى داريد. آن گاه فرمود: عقل آن كس از شما كاملتر است كه خوفش از خدا بيشتر باشد، و بهتر در اوامر و نواهى او نظر كند، هر چند كه عمل مستحبى او كمتر باشد.[1] و نيز در همان كتاب از ابن عمر نقل كرده كه گفت: رسول خدا 6 آيه‌( تَبارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ‌) ...(أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ) را تلاوت كرد، و در معناى جمله آخر فرمود: يعنى كدامتان از حرامهاى خدا بيشتر مى‌پرهيزد، و واجبات خدا را سريع‌تر انجام مى‌دهد[2].

و در تفسير قمى در ذيل آيه شريفه‌(الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً) آمده كه يعنى روى هم قرار گرفته‌اند[3].

و در همان كتاب در باره جمله من تفاوت فرموده: يعنى از فساد[4].

و نيز در همان كتاب در ذيل جمله‌(ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ) آمده كه: در ملكوت آسمانها و زمين نظر بيفكن‌[5].

و در همان كتاب در باره جمله بمصابيح آمده كه: يعنى به ستارگان‌[6].

و در همان كتاب در باره جمله‌(سَمِعُوا لَها شَهِيقاً) آمده: يعنى صداى افتادن در آتش را مى‌شنوند[7].

و در همان كتاب در رابطه با جمله‌(تَكادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ) آمده: يعنى غيظ بر دشمنان خدا[8].

و در همان كتاب در باره جمله‌(وَ قالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما كُنَّا فِي أَصْحابِ السَّعِيرِ) آمده كه فرمود: منظور اين نيست كه گوشها نشنيدند، و فهم‌ها درك نكردند، نه، هم شنيدند و هم درك كردند، ولى اطاعت نكردند و نپذيرفتند، دليل بر اينكه هم شنيدند و هم فهميدند اين است كه مى‌فرمايد:(فَاعْتَرَفُوا بِذَنْبِهِمْ فَسُحْقاً لِأَصْحابِ السَّعِيرِ)[9].

مؤلف: معنى اين آيه دلالت دارد بر اينكه منظور از نشنيدن و تعقل نكردن همان اطاعت نكردن و نپذيرفتن بعد از شنيدن و فهميدن است، و خداى تعالى همين جمله اگر مى‌شنيديم و مى‌فهميديم را اعتراف به گناه خواند، و معلوم است كه وقتى عملى گناه مى‌شود كه فاعلش به بدى آن عمل علم داشته باشد، يا علم سمعى يعنى دليل نقلى، و يا علم عقلى يعنى دليل عقلى.

[1] ( 1 و 2) مجمع البيان، ج 10، ص 322.

[2] ( 1 و 2) مجمع البيان، ج 10، ص 322.

[3] ( 3 و 4 و 5 و 6 و 7 و 8 و 9) تفسير قمى، ج 2، ص 378.

[4] ( 3 و 4 و 5 و 6 و 7 و 8 و 9) تفسير قمى، ج 2، ص 378.

[5] ( 3 و 4 و 5 و 6 و 7 و 8 و 9) تفسير قمى، ج 2، ص 378.

[6] ( 3 و 4 و 5 و 6 و 7 و 8 و 9) تفسير قمى، ج 2، ص 378.

[7] ( 3 و 4 و 5 و 6 و 7 و 8 و 9) تفسير قمى، ج 2، ص 378.

[8] ( 3 و 4 و 5 و 6 و 7 و 8 و 9) تفسير قمى، ج 2، ص 378.

[9] ( 3 و 4 و 5 و 6 و 7 و 8 و 9) تفسير قمى، ج 2، ص 378.