هيچ پاداشى از خداى تعالى نيستند.

(وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ)- اين جمله اشاره است به عظمت فضل او، و اينكه مغفرت و جنتى كه خدا به عنوان پاداش به ايشان مى‌دهد فضل عظيمى است از او.

[وجوه متعدد در معناى آيه:(ما أَصابَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتابٍ ...)]

(ما أَصابَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَها ...) كلمه مصيبت به معناى واقعه و حادثه‌اى است كه به انسان يا هر چيز اصابت كند، و اسم فاعل از مصدر اصابت است، و از اصابه تير به هدف منشا گرفته، و هر چند اصابه حادثه از نظر مفهوم اعم است، هم شامل اصابه حوادث خير مى‌شود و هم اصابه حوادث شر، و ليكن استعمال آن در شر غلبه دارد، در نتيجه هر وقت كلمه مصيبت اطلاق شود بلاء و گرفتارى به ذهن تبادر مى‌كند، و در آيه مورد بحث هم به همين معنا است، و مراد از مصيبتى كه در زمين و از ناحيه آن به انسانها مى‌رسد قحطى و آفت ميوه‌ها و زلزله‌هاى ويرانگر و امثال آن است، و مراد از مصيبتى كه به جان آدمى روى مى‌آورد بيمارى و جراحت و شكستن استخوان و مردن و كشته شدن و امثال آن است، و مراد از برء كه مصدر فعل نبرأها است خلقت از عدم است، و ضمير در فعل مذكور به مصيبت بر مى‌گردد.

ولى بعضى‌[1] از مفسرين گفته‌اند: ضمير مذكور به انفس برمى‌گردد.

و بعضى‌[2] ديگر گفته‌اند: به كلمه ارض .

و بعضى‌[3] ديگر گفته‌اند: به همه اين سه كلمه، يعنى ارض و انفس و مصيبت برمى‌گردد.

مؤيد احتمال اول كه همان برگشتن ضمير به مصيبت باشد اين است كه مقام آيه مقام بيان مصائبى است كه در دنيا واقع مى‌شود، و باعث نقصى در اموال و انفس مى‌گردد، و اين نيز باعث مى‌شود كه مردم از انفاق دست برداشته از شركت در جهاد تخلف كنند.

و مراد از كتاب لوحى است كه در آن همه آنچه بوده و هست و تا قيامت خواهد بود نوشته شده، هم چنان كه آيات و روايات هم بر آن دلالت دارد، و اگر از ميان مصائب تنها به آنچه از زمين و از وجود خود انسانها ناشى مى‌شود اكتفاء كرد براى اين بود كه گفتگو در باره آنها بود.

بعضى‌[4] از مفسرين گفته‌اند: اگر مصيبتى را مقيد كرد به قيد در زمين و در انفس،

[1] ( 1 و 2 و 3 و 4) روح المعانى، ج 27، ص 186.

[2] ( 1 و 2 و 3 و 4) روح المعانى، ج 27، ص 186.

[3] ( 1 و 2 و 3 و 4) روح المعانى، ج 27، ص 186.

[4] ( 1 و 2 و 3 و 4) روح المعانى، ج 27، ص 186.