نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 587
و در تفسير
عياشى از يعقوب بن سعيد از امام صادق (ع) روايت آورده كه گفت: از آن جناب از معناى
اين كلام خدا پرسيدم كه مىفرمايد(وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ) فرمود: بندگان را براى عبادت آفريد. پرسيدم آخر
در آيه(وَ لا
يَزالُونَ مُخْتَلِفِينَ إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَ لِذلِكَ خَلَقَهُمْ) مىفرمايد آنان را براى رحمت آفريدم فرمود اين
كه تو خواندى بعد از آن آيه نازل شد[1].
مؤلف:
يعنى آيه(وَ لا يَزالُونَ ...)، بعد از
آيه(وَ ما خَلَقْتُ ...) نازل شده،
و امام خواسته است بفرمايد آيه(وَ ما خَلَقْتُ ...)
نسخ شده. و در تفسير قمى، در حديثى ديگر نيز آمده كه آيه مذكور با آيه(وَ لا يَزالُونَ ...) نسخ شده[2].
و مراد از اين نسخ، بيان و رفع ابهام است، نه نسخ اصطلاحى، چون نسخ در كلام ائمه
(ع) به معناى بيان و رفع ابهام بسيار آمده، هم چنان كه در تفسير آيه(ما نَنْسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنْسِها ...)[3] به
اين معنا اشاره كرديم.
و
مراد امام (ع) اين بوده كه غرض اعلاى از خلقت، رحمت خاص الهى است كه تنها به وسيله
عبادت حاصل مىشود، و سعادتى است خاص كه از راه معرفت بدست مىآيد.
و
در تهذيب به سند خود از سدير روايت كرده كه گفت: به امام صادق (ع) عرضه داشتم:
انسان در طلب رزق چه مقدار وظيفه دارد؟ فرمود: همين كه در مغازهات را باز كنى، و
بساطت را پهن نمايى وظيفهات را انجام دادهاى[4].
الحمد
للَّه رب العالمين
[1] نور الثقلين، ج 5، ص 132 به نقل از تفسير عياشى.