بحث روايتى [چند روايت در باره مراد از ذاريات، حاملات، جاريات و مقسمات‌]

در تفسير قمى است كه پدرم از ابن ابى عمير از جميل از امام صادق (ع) روايت كرد كه در معناى آيه‌(وَ الذَّارِياتِ ذَرْواً) فرمود: ابن الكواء از امير المؤمنين (ع) پرسيد: اين آيه چه معنا دارد؟ حضرت فرمود: منظور از ذاريات باد است. و از(فَالْحامِلاتِ وِقْراً) پرسيد. فرمود: ابر است. و از(فَالْجارِياتِ يُسْراً) پرسيد. فرمود: كشتيها است. از(فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً) پرسيد. فرمود: ملائكه است‌[1].

مؤلف: اين حديث از طرق اهل سنت هم روايت شده، و روح المعانى آن را آورده‌[2].

و در الدر المنثور است كه عبد الرزاق، فاريابى، سعيد بن منصور، حارث ابن ابى اسامه، ابن جرير، ابن منذر، ابن ابى حاتم و ابن انبارى- در كتاب المصاحف- و حاكم (وى حديث را صحيح دانسته) و بيهقى- در شعب الايمان- از چند طريق از على ابن ابى طالب روايت كرده‌اند كه فرمود:(وَ الذَّارِياتِ ذَرْواً) بادها است،(فَالْحامِلاتِ وِقْراً) ابرها است،(فَالْجارِياتِ يُسْراً) كشتيها است،(فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً) ملائكه است‌[3].

و در مجمع البيان مى‌گويد: امام باقر و امام صادق (ع) فرمودند: براى احدى جايز نيست سوگند بخورد مگر به خدا. و خدا به هر يك از مخلوقاتش بخواهد مى‌تواند سوگند بخورد[4].

و در الدر المنثور است كه ابن منيع از على بن ابى طالب روايت كرده كه شخصى از آن جناب از آيه (وَ السَّماءِ ذاتِ الْحُبُكِ‌) سؤال كرد، فرمود: يعنى داراى خلقتى زيبا است‌[5].

مؤلف: نظير اين روايت را صاحب مجمع البيان نيز آورده، به اين عبارت كه بعضى گفته‌اند: يعنى داراى حسن و زينت است- نقل از على (ع)[6]- و در جوامع الجامع اينطور آورده: و از على (ع) نقل شده كه فرمود: منظور حسن و زينت آسمان است‌[7].

و در بعضى از اخبار، آيه‌(إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ) بر مساله ولايت تطبيق شده‌[8].

[1] تفسير قمى، ج 2، ص 327.

[2] روح المعانى، ج 27، ص 2.

[3] الدر المنثور، ج 6، ص 111.

[4] مجمع البيان، ج 9، ص 153.

[5] الدر المنثور، ج 6، ص 112.

[6] مجمع البيان، ج 9، ص 153.

[7] نور الثقلين، ج 5، ص 122، به نقل از جوامع الجامع.

[8] تفسير قمى، ج 2، ص 329.