نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 446
اوصافى
مىستايد كه در تورات و انجيل ستوده. و مؤمنين را كه عمل صالح انجام دادهاند وعده
جميل مىدهد. اين آيه متصل به آيه قبل است، چون در آن آيه مىفرمود كه او رسول خود
را به هدايت و دين حق فرستاده.
[اوصاف
كسانى كه با پيامبر 6 بودند]
(مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ...) ظاهرا اين جمله مركب است از مبتدا و
خبر، و كلامى است تمام. بعضى[1] گفتهاند:
محمد خبر مبتدايى است كه حذف شده و آن ضميرى است كه به كلمه
رسول در آيه سابق برمىگردد و تقديرش هو محمد مىباشد و
رسول اللَّه عطف بيان و يا صفت و يا بدل است. بعضى[2]
ديگر گفتهاند: محمد مبتدا و رسول اللَّه عطف بيان، يا
صفت و يا بدل است و(الَّذِينَ مَعَهُ) هم
عطف بر مبتدا و جمله(أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ ...)
خبر مبتدا است.
(وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ)-
اين جمله نيز مركب است از مبتدا و خبر. پس كلام در اين صدد است كه مؤمنين به رسول
خدا 6 را توصيف كند، و شدت و رحمت كه دو صفت متضاد است
از صفات ايشان شمرده شده. و جمله(أَشِدَّاءُ عَلَى
الْكُفَّارِ) را مقيد كرد به جمله(رُحَماءُ بَيْنَهُمْ) تا
توهمى كه ممكن بود بشود دفع كرده باشد، و ديگر كسى نپندارد كه شدت و بىرحمى نسبت
به كفار، باعث مىشود مسلمانان به طور كلى و حتى نسبت به خودشان هم سنگدل شوند لذا
دنبال اشداء فرمود(رُحَماءُ بَيْنَهُمْ)
يعنى در بين خود مهربان و رحيمند. و اين دو جمله مجموعا افاده مىكند كه سيره مؤمنين
با كفار شدت و با مؤمنين رحمت است.
(تَراهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً)- كلمه ركع و همچنين
كلمه سجد جمع راكع و ساجد است. و مراد از اينكه فرمود: مؤمنين را راكع
و ساجد مىبينى اين است كه مؤمنين نماز مىخوانند. و كلمه تراهم
استمرار را مىرساند. و حاصل معناى جمله اين است كه:
مؤمنين
مستمر در خواندن نمازند. و جمله مورد بحث خبر دوم است براى مبتداى گذشته، يعنى
كلمه(وَ الَّذِينَ مَعَهُ).
(يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً)-
كلمه ابتغاء كه مصدر يبتغون است به معناى طلب است. و
كلمه فضل به معناى عطيه است كه در اينجا منظور از آن ثواب است. و
كلمه رضوان به معناى خشنودى است، هم چنان كه كلمه رضا به
اين معنا است، ولى كلمه رضوان در رساندن اين معنا بليغتر است.