مى‌گويند: فلانى در ميهمانى‌اش الوانى از طعام و ميوه حاضر كرده بود. پس در حقيقت تعبير به الوان تعبيرى است كنايه‌اى. ولى جمله‌(وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بِيضٌ وَ حُمْرٌ) تا اندازه‌اى وجه اول را تاييد مى‌كند كه مراد خود رنگها باشد نه طعم و خاصيت، چون در كوه‌ها اختلاف انواع نيست تنها اختلاف الوان است.

و در جمله‌(فَأَخْرَجْنا بِهِ ...) التفاتى از غيبت (خدا از آسمان آبى فرو فرستاد)، به تكلم (پس به وسيله آن ميوه‌هايى بيرون كرديم)، به كار رفته. و بعضى‌[1] از مفسرين در وجه آن گفته‌اند: اين التفات بدان جهت بوده كه كمال اعتناى به اين عمل را برساند، چون از نظر صنع بسيار بديع و حيرت‌انگيز است، و از كمال قدرت و حكمت صانعش خبر مى‌دهد .

نظير اين وجه در جمله قبلى هم كه مى‌فرمود:(إِنَّا أَرْسَلْناكَ بِالْحَقِّ بَشِيراً وَ نَذِيراً) مى‌آيد. و اما التفاتى كه در آيه قبل از آن مى‌فرمود:(ثُمَّ أَخَذْتُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَكَيْفَ كانَ نَكِيرِ) بعيد نيست وجهش اين باشد كه خواسته باشد با اين التفات بفهماند امر كفار به دست خود من است، و بين من و ايشان احدى نمى‌تواند حائل شود. پس كسى نمى‌تواند شفاعت و يا يارى آنان كند، و در نتيجه از عذاب من نجات يابند.

(وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بِيضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها وَ غَرابِيبُ سُودٌ)- كلمه جدد - به ضمه جيم و فتحه دال- جمع جده- به ضمه جيم- است، كه به معناى جاده و راه است. و دو كلمه بيض و حمر جمع ابيض و احمر به معناى سفيد و سرخ است. و ظاهرا كلمه مختلف صفت جدد، و كلمه الوانها فاعل مختلف است، چون- به قول بعضى‌[2]- اگر جمله مبتدا و خبر بود، مى‌فرمود: مختلفة الوانها . و كلمه غرابيب جمع غريب به معناى سياهى شديد است، و غراب (كلاغ سياه) را هم به همين جهت غراب مى‌گويند. و كلمه سود بدل و يا عطف بيان است براى غرابيب.

و معناى آيه اين است كه: آيا نمى‌بينى كه در بعضى از كوه‌ها راههايى سفيد و سرخ و سياه، و با رنگهاى مختلف هست؟ و مراد از اين راهها، يا راههايى است كه در كوه‌ها قرار دارد و داراى الوانى مختلف است، و يا مراد خود كوه‌ها است، كه به صورت خطوطى كشيده شده در روى كره زمين قرار دارد، بعضى از اين سلسله جبال به رنگ سفيدند، بعضى سرخ، بعضى سياه، و بعضى ديگر چند رنگ هستند.

[1] ( 1 و 2) تفسير روح المعانى، ج 22، ص 189.

[2] ( 1 و 2) تفسير روح المعانى، ج 22، ص 189.