پس معناى جمله‌(أُولئِكَ لَهُمْ رِزْقٌ مَعْلُومٌ) اين است كه: ايشان رزقى خاص و معين و ممتاز از رزق ديگران دارند. پس معلوم بودن رزق ايشان، كنايه است از ممتاز بودن آن، هم چنان كه در آيه‌(وَ ما مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقامٌ مَعْلُومٌ)[1] نيز اشاره به اين امتياز شده. و اگر در آيه مورد بحث با كلمه اولئك كه مخصوص اشاره به دور است، به ايشان اشاره كرده، براى اين است كه دلالت كند بر علو مقام ايشان.

و اما تفسيرى كه بعضى‌[2] از مفسرين براى آيه مورد بحث كرده‌اند كه: مراد از رزق معلوم بندگان مخلص اين است كه: آثار مخصوصى دارد، از آن جمله اين است كه: قطع و منع نمى‌شود، منظره‌اى زيبا، طعمى لذيذ و بويى خوش دارد . و نيز آن تفسير ديگر كه گفته‌اند:[3] مراد اين است كه: وقت معلومى دارد، چون كه آيه‌(وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيها بُكْرَةً وَ عَشِيًّا)[4] آن را افاده مى‌كند . و نيز آن تفسير ديگرى كه بعضى‌[5] كرده و گفته‌اند: مراد از رزق معلوم بهشت است . هيچ يك تفسير متقن و صحيح نيست.

از اينجا اين نكته نيز روشن مى‌شود كه اگر كسى جمله‌(إِلَّا عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ) را استثنا از ضمير در ما تجزون بگيرد،- همان طور كه در سابق هم اشاره كرديم- بى وجه نيست.

(فَواكِهُ وَ هُمْ مُكْرَمُونَ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ)- كلمه فواكه جمع فاكهه است كه به معناى هر ميوه‌اى است كه به اصطلاح امروز به عنوان دسر خورده مى‌شود، نه به عنوان غذا، و اين آيه بيان همان رزق معلوم مخلصين است، چيزى كه هست خداى تعالى جمله‌(وَ هُمْ مُكْرَمُونَ) را ضميمه‌اش كرد تا بر امتياز اين رزق و اين ميوه از رزقهاى ديگران، دلالت كند و بفهماند: هر چند ديگران نيز اين ميوه‌ها را دارند، اما مخلصين اين ميوه‌ها را با احترامى خاص دارند، احترامى كه با خلوص و اختصاص مخلصين به خدا مناسب باشد و ديگران در آن شريك نباشند.

و در اينكه كلمه جنات را به كلمه نعيم اضافه كرده باز براى اين است كه به همين احترام خاص اشاره كرده باشد. در تفسير آيه‌(فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ)[6] و نيز

[1] سوره صافات، آيه 164.

[2] ( 2 و 3) روح المعانى، ج 23، ص 85.

[3] ( 2 و 3) روح المعانى، ج 23، ص 85.

[4] و در بهشت روزى آنها صبح و شب مى‌رسد. سوره مريم، آيه 62.

[5] تفسير روح المعانى، ج 23، ص 85.

[6] پس آنان با كسانى كه خدا به آنها عنايت كامل فرموده محشور خواهند شد. سوره نساء، آيه 69.