از تو عذاب زودرس مى‌خواهند و اگر نبود آن مدتى كه مقرر شده عذاب زودتر ايشان را ناگهان و بدون اطلاع مى‌گرفت (53).

از تو عذاب زودرس مى‌طلبند نمى‌دانند كه جهنم كافران را از هر سو احاطه كرده است (54).

روزى كه عذاب احاطه‌شان مى‌كند از بالاى سر و پايين پا، و خدا به ايشان مى‌گويد بچشيد آنچه را كه مى‌كرديد (55).

بيان آيات‌

اين آيات متضمن دنباله‌اى است براى داستانهايى كه از امت‌هاى سابق نقل فرمود، و آن مثلى است كه خداى سبحان براى معبودهاى موهوم آنان آورده، مى‌فرمايد: اينگونه اعتقادات خرافى آنان آن قدر بى اساس و سست بنياد است كه خلقت آسمانها و زمين به بانگ بلند به فساد آن فرياد مى‌زنند، و اعلام مى‌كنند كه بغير از خدا ولى و سرپرستى ندارند، و اين اعلام عالم خلقت همان است كه اين كتاب كريم اعلام مى‌دارد.

و چون سخن بدين جا مى‌رسد ناگهان روى سخن را به رسول گرامى خود نموده دستورش مى‌دهد تا اين كتاب را تلاوت كند، و نماز به پا بدارد، و اهل كتاب را با زبان نرم و مجادله به بهترين وجه به سوى دين اسلام دعوت كند، و مشركين را كه از او خواستند به غير از قرآن معجزه‌اى بياورد، و عذابى را كه وعده مى‌دهد زودتر بياورد پاسخ دهد.

[تمثيل اتخاذ ارباب و آلهه و روى آوردن به غير خدا به اتخاذ سست‌ترين خانه‌ها، خانه عنكبوت‌]

(مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِياءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتاً ...) كلمه عنكبوت معنايش معلوم است، اين كلمه هم بر يك عدد از آن حشره اطلاق مى‌شود، و هم بر جمع آن، هم در مذكر به اين صورت مى‌آيد، و هم در مؤنث، يعنى عنكبوت ماده را هم عنكبوت مى‌گويند.

از آنجايى كه در جمله‌(مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا) عنايت همه در اين است كه مشركين بغير از خدا اوليايى براى خود گرفته‌اند، لذا همين معنا را در قالب صله و موصول آورد، و نفرمود:

مثل مشركين مثل عنكبوت است، بلكه فرمود مثل كسانى كه بغير از خدا اولياء مى‌گيرند مثل عنكبوت است، كه براى خود خانه مى‌گيرد. هم چنان كه در جمله‌(كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتاً)، نيز عنايت در اتخاذ عنكبوت بيت مزبور است، در نتيجه برگشت معنا به اين مى‌شود كه صفت مشركين در گرفتن اوليايى به غير از خدا، چون صفت عنكبوت است در گرفتن خانه‌اى كه چنين و چنان است و كلمه بيتا را نكره آورد تا دلالت كند بر اينكه خانه عنكبوت‌