و جمله‌(إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ) اصل ارسال رسول را تعليل مى‌كند كه اصلا چرا بايد رسولانى مبعوث شوند، و بيانش اين است كه: نوع بشر به طور فطرى محتاج به اين هستند كه خدا به سوى سعادتشان و كمالشان هدايت فرمايد، همان كمالى كه براى آن خلق شده‌اند همانطور كه ساير انواع موجودات را هدايت كرده. پس مساله احتياج به هدايت حاجتى است عمومى و ظهور حاجت در آنها است. به عبارتى ديگر اظهار حاجت از ايشان همان سؤال و درخواست رفع حاجت است و خداى سبحان شنواى سؤال فطرى (و زبان حال) ايشان و بصير و بيناى به احتياج فطرى ايشان به هدايت است. پس مقتضاى سميع و بصير بودن او اين است كه رسولى بفرستد تا ايشان را به سوى سعادت و كمالشان هدايت كند، چون همه مردم شايستگى اتصال به عالم قدس را ندارند، زيرا اگر يكى از ايشان پاك است دهها ناپاكند و اگر يكى صالح باشد صدها طالح در آنها است پس بايد يكى را خودش برگزيند. و رسول دو نوع است يكى از جنس فرشته كه وحى را از ناحيه خدا گرفته به رسول بشرى مى‌رساند. قسم دوم رسول انسانى است كه وحى را از رسول فرشته‌اى گرفته به انسانها مى‌رساند. و كوتاه سخن، اينكه فرمود:(إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ) متضمن حجت و برهانى است بر اصل لزوم ارسال رسولان و اما حجت بر لزوم عصمت و اصطفاء رسل، آن مضمون جمله‌(يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ) است.

[تقرير حجت و برهانى كه از جمله‌(إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ) براى اصل لزوم ارسال رسل، و از آيه:(يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ ...) براى عصمت انبياء : استفاده مى‌شود]

(يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ) از ظاهر سياق بر مى‌آيد كه ضمير جمع در هر دو كلمه ايديهم و خلفهم به رسولان از ملك و انس برگردد و آياتى ديگر هست كه شهادت مى‌دهد بر اينكه چنين تعبيرى در باره رسولان شده يكى آيه سوره مريم است كه از ملائكه وحى حكايت مى‌كند كه گفته‌اند:(وَ ما نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمْرِ رَبِّكَ لَهُ ما بَيْنَ أَيْدِينا وَ ما خَلْفَنا)[1] و يكى ديگر آيه‌(فَلا يُظْهِرُ عَلى‌ غَيْبِهِ أَحَداً إِلَّا مَنِ ارْتَضى‌ مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً لِيَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ وَ أَحاطَ بِما لَدَيْهِمْ)[2] است و اين آيه به طورى كه ملاحظه مى‌فرماييد به بانگ بلند مى‌فهماند كه منظور از اينكه فرمود: عالم به ما بين ايدى و ما خلف ايشان است دلالت بر اين نكته است كه خداى تعالى مراقب روش انبياى خويش است كه مبادا دچار اختلالى گردد نه فى نفسه دچار فراموشى يا تغيير و يا به وسيله كيدهاى شيطانى و تسويلات او دستخوش فساد شود و نه ميان‌

[1] ما نازل نمى‌شويم مگر به امر پروردگار تو كه هر چه بعد از ما و قبل از ما است از آن او است. سوره مريم، آيه 64.

[2] سوره جن، آيات 26- 28.