اين جمله تعريف دومى براى(بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمالًا) و تفسيرى بعد از تفسير آن
است. و منظور از آيات - به طورى كه اطلاق كلمه اقتضاء مىكند- آيات
آفاقى و انفسى خداى تعالى و معجزاتى است كه انبياء براى تاييد رسالت خود مىآورند.
پس كفر به آيات، انكار نبوت است. علاوه بر اينكه خود پيغمبر از آيات است. و مراد
از كفر به لقاء خدا، كفر به معاد و بازگشت به سوى او است.
پس برگشت تعريف(بِالْأَخْسَرِينَ
أَعْمالًا) به اين است كه آنان منكر نبوت و معادند، و اين از خواص بتپرستان
است.
وجه اينكه چرا اعمالشان حبط (بى اجر) مىگردد اين است كه آنها هيچ
عملى را براى رضاى خدا انجام نمىدهند، و ثواب دار آخرت را نمىجويند و سعادت حيات
آخرت را نمىطلبند و محركشان در هيچ عملى ياد روز قيامت و حساب نيست. ما، در مباحث
اعمال در جلد دوم اين كتاب راجع به حبط بحثى ايراد كرديم.
و اينكه فرمود:(فَلا نُقِيمُ
لَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَزْناً) تفريعى است بر حبط
اعمال، زيرا سنجش و وزن در روز قيامت به سنگينى حسنات است، به دليل اينكه
مىفرمايد:(وَ الْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ فَمَنْ ثَقُلَتْ
مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازِينُهُ
فَأُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ)[1].
و نيز به دليل اينكه با حبط عمل ديگر سنگينى باقى نمىماند و در
نتيجه ديگر وزنى معنا ندارد.
كلمه ذلك اشاره به همان وصفى است كه از اوصاف آنان ذكر
كرد، و اين اشاره خبر است براى مبتدايى كه حذف شده و تقدير كلام اين است:
الامر ذلك يعنى حال و وضع ايشان بدينسان است كه ما گفتيم. و اين خود تاكيدى
است براى مطلب و جمله(جَزاؤُهُمْ جَهَنَّمُ) كلامى است نو و تازه كه از عاقبت امر ايشان خبر مىدهد. و جمله
[1] سنگ سنجش امروز حق است پس هر كس ميزان اعمالش سنگين شد آنان
رستگارند و كسانى كه ميزان اعمالشان سبك گشت آنها كسانى خواهند بود كه زيان كردند.
سوره اعراف، آيه 8 و 9.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 13 صفحه : 548