شده، مانند آيه‌(بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ)[1] از اين هم كه بگذريم، روايت از نمونه‌هاى تطبيقى كلى بر مصداق است، يعنى خاندان نبوت و پيروانشان، يكى از مصاديق شجره طيبه هستند، دليلش هم، اختلاف روايات در اين تطبيق است در بعضى ها دارد كه، اصل رسول خدا 6، و فرع على (ع)، و شاخه‌ها امامان (ع) و ميوه علم ايشان، و برگ شيعيانند، مانند همين روايتى كه نقل كرديم، و در بعضى دارد: درخت رسول خدا 6 و فرع آن على (ع)، و شاخه‌اش فاطمه (ع)، و ثمره‌اش اولاد فاطمه، و برگ آن شيعيانند، مانند روايتى كه صدوق آن را از جابر از امام باقر (ع) نقل كرده است‌[2]. و در بعضى ديگر دارد رسول خدا 6 و ائمه (ع) اصل درخت، و ولايت براى هر كه داخل آن شود فرع آن ميباشد، مانند روايتى كه كافى به سند خود از محمد حلبى از امام صادق (ع) نقل كرده است‌[3].

و در مجمع البيان است كه، ابى الجارود از امام باقر (ع) نقل كرده كه فرمود: اين، يعنى جمله‌(كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ ...) مثل بنى اميه است‌[4].

و در تفسير عياشى از عبد الرحمن بن سالم اشل، از پدرش، از امام صادق (ع) نقل كرده كه معناى‌(ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ) و آيه بعدش را از آن حضرت پرسيد، در جواب فرمود: اين مثلى است كه خداوند براى اهل بيت پيغمبرش زده، و آن ديگرى مثلى است كه براى دشمنان ايشان زده است، كه مى‌فرمايد:

(وَ مَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ ما لَها مِنْ قَرارٍ)[5].

[نقل ورد سخن آلوسى كه در روايتى كه بنا بر آن مراد از شجره خبيثه بنى اميه‌اند مناقشه كرده‌]

مؤلف: آلوسى در تفسير خود روح المعانى مطلبى گفته كه عين عبارتش چنين است: اماميه كه تو خود حال ايشان را مى‌دانى از ابى جعفر (رضى اللَّه عنه) تفسير اين آيه را چنين روايت كرده‌اند: كه منظور از شجره خبيثه بنى اميه، و مراد از شجره طيبه رسول خدا 6، و على (كرم اللَّه وجهه) و فاطمه (رضى اللَّه عنها)، و آنچه از وى متولد شده ميباشد، و در بعضى روايات اهل سنت تفسير شجره خبيثه به بنى‌

[1] به كلمه‌اى از او كه اسمش عيسى بن مريم است. سوره آل عمران، آيه 45.

[2] معانى الاخبار، ص 400.

[3] كافى

[4] مجمع البيان، ج 4، ص 27، طبع بيروت.

[5] تفسير عياشى، ج 2، ص 225، ح 15.