نمى‌كند.

سپس خداى متعال در مقام تعليل نهى خود فرمود:(إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لا يُفْلِحُونَ) سپس به نوميدى آنان از رستگارى اشاره نموده فرمود:(مَتاعٌ قَلِيلٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ).

(وَ عَلَى الَّذِينَ هادُوا حَرَّمْنا ما قَصَصْنا عَلَيْكَ مِنْ قَبْلُ ...) مراد از جمله (ما قَصَصْنا عَلَيْكَ مِنْ قَبْلُ‌)- آنچه برايت قبلا شرح داديم - بطورى كه گفته شد- همان تحليل و تحريمى است كه خداى تعالى در سوره انعام براى رسول خدا 6 بيان كرده و فرموده بود:(وَ عَلَى الَّذِينَ هادُوا حَرَّمْنا كُلَّ ذِي ظُفُرٍ ...)[1] كه بطور يقين قبل از سوره نحل نازل شده بوده.

و اين آيه در حقيقت در مقام دفع اشكالى است كه ممكن است بشود، و در آن عطفى است بر مساله نسخ كه سابقا گذشته بود. گويا گوينده‌اى گفته است، حال كه محرمات از خوردنيها منحصر به چهار حرام مذكور يعنى مردار و خون و گوشت خوك و ذبيحه براى غير خداست، و از اين چهار چيز گذشته، هر چيز ديگرى حلال است پس اين همه حرامها كه قبلا بر بنى اسرائيل حرام شده بود چيست آيا اين ظلم بر ايشان نبوده؟

[تحريم طيبات براى بنى اسرائيل ناشى از ظلم خودشان و عقوبت خدا در برابر عصيان آنان بوده است‌]

لذا در جواب فرموده: اگر ما اينها را قبلا بر بنى اسرائيل حرام كرده بوديم ظلمشان نكرديم بلكه ايشان خودشان به خود ظلم كردند و ما به كيفر ظلمشان بعضى چيزها را بر آنان حرام كرديم، به اين معنا كه همين چيزها براى آنان حلال بود و ليكن چون پروردگار خود را عصيان نمودند لذا به عنوان عقوبت، آنها را برايشان تحريم كرديم، هم چنان كه در جاى ديگر مى‌فرمايد:(فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِينَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَيْهِمْ طَيِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ ...)[2].

و اگر بعد از آن عصيان، بسوى پروردگار خود رجوع نموده از نافرمانى توبه مى‌كردند، خدا هم از ايشان مى‌گذشت و دوباره همان حرامها را برايشان حلال مى‌كرد، كه او آمرزگار و رحيم است.

پس روشن شد كه آيه شريفه متصل به ما قبل خود و داستان تحليل و تحريم است، و گويا جوابى از سؤال مقدر است، و ما بعد آن كه مى‌فرمايد:

[1] و بر جهودان، هر حيوان ناخن‌دار راى حرام كرديم. سوره انعام آيه 146.

[2] و بخاطر ظلمهايى از يهوديان، طيباتى كه بر ايشان حلال بود حرام كرديم ... سوره نساء، آيه 156.