نخست وظيفه و پست نبوت و وظيفه رسول خدا 6 در رسالتش را بيان كرد و آن عبارت از بلاغ است كه فرمود: (فَإِنْ تَوَلَّوْا)- اگر اعراض كردند يعنى متفرع بر اين بيان كه جز دعوت آنان به صلاح معاش و معاد آنان نيست و هيچ اجبار و اكراهى در آن نشده اين است كه اگر اعراض كردند و از پذيرفتن آن سرتافته و از اهتداء به آن مضايقه نمودند(فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ الْمُبِينُ) بر تو هيچ مسئوليتى جز تبليغ واضح كه ابهام و خفايى در آن نباشد نيست چون تو يك فرستاده خدايى و فرستاده جز اين وظيفه ندارد.

در اين جمله علاوه بر بيان وظيفه آن جناب تسليت و دلجويى او نيز هست.

[معناى آيه:(يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَها وَ أَكْثَرُهُمُ الْكافِرُونَ) و وجوهى كه در باره علت اينكه اكثر كفار كافر خوانده شده‌اند و نه همه آنان گفته شده است‌]

(يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَها وَ أَكْثَرُهُمُ الْكافِرُونَ).

معرفت ، مقابل انكار است و مانند علم است كه در مقابل جهل قرار دارد و اين خود دليل بر اين است كه مراد از انكار (يعنى عدم معرفت) لازم معناى آن است و آن عبارت است از انكار عملى، يعنى به خدا و رسول و روز جزا ايمان نياوردن و يا انكار زبانى كردن با داشتن معرفت قبلى، و اين هر دو محتمل است و ليكن از آنجا كه در جمله‌(وَ أَكْثَرُهُمُ الْكافِرُونَ) انكار را اختصاص به اكثر ايشان داده پس تنها بايد معناى اولى مراد باشد.

و اينكه بجاى اكثرهم كافرون فرمود:(وَ أَكْثَرُهُمُ الْكافِرُونَ) و لام بر سر كافر آورد دليل بر اين است كه كافران نامبرده كفران نعمت‌هاى الهى و يا به قرآن و به توحيدى كه نعمتها بر آن دلالت دارند و يا كفران به توحيد و غير آن را به حد كمال رسانيده بودند چون معناى‌(أَكْثَرُهُمُ الْكافِرُونَ) اكثرهم كاملون فى كفرهم است زيرا علاوه بر كفر و جحودشان عناد و لجاجت هم مى‌كردند و از راه خدا جلوگيرى مى‌نمودند.

و معنايش اين است كه آنان نعمت خدا را به عنوان اينكه از خداست مى‌شناختند و مقتضاى اين شناسايى اين بود كه به او و رسول او و روز جزا ايمان آورند و در عمل تسليم شوند، بر عكس، وقتى در مورد عمل در مى‌آيند به آنچه مقتضاى انكار است عمل مى‌كنند، نه آنچه اثر معرفت است و بيشترشان به صرف انكار عملى قناعت ننموده كفر و عناد با حق و جحود و اصرار بر آن را اضافه مى‌كنند.

اين مقدار بيانى كه ما كرديم در معناى جمله‌(وَ أَكْثَرُهُمُ الْكافِرُونَ) كافى است و طول و تفصيلى كه مفسرين در معناى آن داده‌اند زيادى است.

يكى گفته‌[1]: اگر آيه شريفه بيشتر آنها را كافر گفته با اينكه همه آنها كافر بودند از

[1] مجمع البيان، ج 6، ص 378.