نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 12 صفحه : 203
جبالا رواسى
است، يعنى انداختيم در زمين كوههاى رواسى. رواسى كه جمع
راسيه است به معناى ثابت است، و اشاره است به مطلبى كه در جاى ديگر قرآن
بيان نموده و آن اين است كه كوهها مانع از حركت و اضطراب زمين مىشوند، و فرموده:
[معناى
موزون و مراد از جمله:(أَنْبَتْنا فِيها مِنْ كُلِّ
شَيْءٍ مَوْزُونٍ)]
كلمه
موزون از وزن و به معناى سنجيدن اجسام از جهت سنگينى است، ليكن
آن را عموميت داده و در اندازهگيرى هر چيزى كه ممكن باشد آن را اندازهگيرى كرد،
از قبيل اندازهگيرى طول با وجب و يا ذراع و امثال آن، و اندازهگيرى حجم، و
اندازهگيرى حرارت، و نور، و نيرو، و غير آن استعمال كردهاند. و در كلام خداى
تعالى كه فرموده:(وَ نَضَعُ الْمَوازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ
الْقِيامَةِ)[2] در سنجيدن
اعمال هم استعمال شده، با اينكه اعمال، سنگينى و سبكى اجسام زمينى را ندارد.
و چه بسا در
مواردى استعمال شود كه مقصود از آن كم و زياد نشدن شىء موزون است از آنچه كه
طبيعتش و يا حكمت اقتضاء مىكند، هم چنان كه گفته مىشود: فلانى سخنش موزون است، و
يا قامتش موزون است و يا افعالش موزون است، يعنى سخن و قامت و افعالش پسنديده و
متناسب الاجزاء است و از آنچه طبع و يا حكمت اقتضاء دارد كمتر و بيشتر نيست.
و از آنجايى
كه اعتبارات مذكور وزن، مختلف است بعضى گفتهاند مقصود از كلمه
موزون در آيه مورد بحث اين است كه ما از زمين سنجيدنيهايى چون معدنيها، از
قبيل طلا و نقره و ساير فلزات را بيرون كرديم . و بعضى ديگر گفتهاند
مراد از آن اين است كه ما نباتات كه هر نوعش نظامى بديع و موزون مخصوص به خود دارد
بيرون آورديم . بعضى ديگر گفتهاند مقصود اين است كه در زمين هر امر
مقدر و معلومى خلق كرده است .
چيزى كه تنبه
به آن لازم است تعبير به:(مِنْ كُلِّ شَيْءٍ
مَوْزُونٍ) است، و اين غير از تعبير به من كل نبات موزون است، زيرا
دومى تنها شامل نباتات مىشود، ولى اولى به خاطر كلمه انبتنا نباتات
را مىگيرد و به خاطر كلمه(كُلِّ شَيْءٍ) هر چيزى را
كه در زمين پديد مىآيد و رشد و نمو مىكند شامل مىگردد.
[1] كوهها را در زمين افكند تا زمين شما را حركت ندهد. سوره
نحل، آيه 15.
[2] براى روز قيامت ميزانهاى عادلى قرار مىدهيم. سوره انبياء،
آيه 47.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 12 صفحه : 203