زندگى خود مى‌گفتند استوار بماندند و در عقايد و اخلاق و اعمالشان به چيزى جز آنچه كه موافق توحيد و سازگار با آن است ركون نكردند، بلكه همواره آن را رعايت و در جميع احوال و با هر چيز كه در ظاهر و يا باطنشان مواجه مى‌شوند حفظ مى‌كنند . و همچنين است در آيه‌(فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً)[1] چون منظور از اقامه وجه اقامه نفس و واداشتن آن است بگونه‌اى كه بايد و شايد مواجه عمل شود، و اقامه كردن نفس در هر امرى به معناى استقامت آن در آن امر است، يعنى خواستن از نفس است به اينكه آن امر را اقامه كند- دقت بفرماييد.

[معناى جمله:(فَاسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ)]

بنا بر آنچه كه در معناى اين ماده و مشتقات آن گفته شد معناى جمله مورد بحث، يعنى آيه‌(فَاسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ) اين مى‌شود: بر دين ثابت باش و حق آن را طبق دستورى كه گرفته‌اى ايفاء كن. و آن دستور همان است كه آيه‌(وَ أَنْ أَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً وَ لا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ)[2] و آيه‌(فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ)[3] مشتمل بر آن مى‌باشند.

صاحب تفسير روح المعانى مى‌گويد: معناى اين آيه اين است كه اى پيغمبر من! در اين امر استوار باش، هم چنان كه قبلا هم دستور به استقامت داده بوديم و اين معنا اقتضاء دارد كه رسول خدا 6 به وحى ديگرى غير از وحى قرآن و به وحيى كه مثل قرآن از مقوله خواندنى نباشد مامور به استقامت شده باشد، و اين مطلب را عده ديگرى هم گفته‌اند.

آن گاه اضافه مى‌كند كه: اين امر، امر به دوام بر استقامت و ادامه آن است، و معنايش اين است كه همواره بر طريق مستقيم كه راه متوسط ميان افراط و تفريط است سلوك كن، و اين كلمه جامعى است سرمشق در علم و عمل و اخلاق.[4] اما اينكه گفت بايد وحى ديگرى باشد كه چون قرآن خواندنى نباشد گفتارى است كه از سنت قرآن و روش آن به دور است. آرى، حاشا بر قرآن كه در بيان خود بر امرى مجهول و يا اصلى پنهان و غير مذكور اعتماد كند، (و ما معناى صحيح و روشن آيه را بيان كرديم، بدون اينكه به چنين تمحلى محتاج شويم) و گفتيم كه مقصود از(كَما أُمِرْتَ) اشاره به آن آياتى‌

[1] پس روى دل متوجه دين حنيف كن. سوره روم، آيه 30.

[2] و اينكه روى دل به سوى دين حنيف كن و از مشركين مباش. سوره يونس، آيه 105.

[3] پس روى دل به سوى دين توحيد كن( كه مطابق) فطرتى است كه خداوند مردم را بر آن فطرت آفريده، و خلقت خدا تبديل پذير نيست، اين است دين پايدار و ليكن بيشتر مردم نمى‌دانند. سوره روم، آيه 30.

[4] روح المعانى، ج 12، ص 152.