روزى خواهد آمد كه ديگر احدى در جهنم نماند و همه از آن بيرون شوند. آن گاه اين آيه را تلاوت كرد:(فَأَمَّا الَّذِينَ شَقُوا).[1] و نيز در همان كتاب است كه ابن منذر و ابو الشيخ از ابراهيم روايت كرده‌اند كه گفته است: هيچ آيه‌اى در قرآن براى اهل آتش اميدواركننده‌تر از اين آيه نيست كه مى‌فرمايد:

(خالِدِينَ فِيها ما دامَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ إِلَّا ما شاءَ رَبُّكَ) آن گاه اضافه كرده كه ابن مسعود گفته: بر دوزخ زمانى فرا رسد كه درهايش بسته شود.[2] مؤلف: آنچه در اين سه روايت آمده نقل كلام صحابه است كه هيچگونه حجيتى ندارد، زيرا عقيده و گفتار ايشان بر ديگران حجت نيست، و به فرضى هم كه بگويى اين سه روايت موقوفه است (يعنى در حقيقت كلام، كلام رسول خدا 6 است) مى‌گوييم: به خاطر اينكه مخالف قرآن است مطرود است، زيرا خداى تعالى در باره كفار صريحا فرموده:(وَ ما هُمْ بِخارِجِينَ مِنَ النَّارِ)[3].

و در تفسير برهان از حسين بن سعيد در كتاب زهد و او به سند خود از حمران روايت كرده كه گفت: خدمت امام صادق (ع) عرض كردم: شنيده‌ايم كه روزى خواهد آمد كه درهاى جهنم به هم مى‌خورند، فرمود: نه، به خدا سوگند جهنم جاى هميشگى است. عرض كردم: آخر در آيه شريفه‌(خالِدِينَ فِيها ما دامَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ) استثنايى آورده و فرموده:

(إِلَّا ما شاءَ رَبُّكَ)؟ فرمود: اين استثناء مربوط به بعضى از دوزخيان است كه بطور موقت در آنجا عذاب مى‌بينند و بعدا بيرون مى‌آيند.[4] مؤلف: روايات داله بر خلود كفار در دوزخ از طرق امامان اهل بيت (ع) بسيار زياد است، و ما يك بحثى فلسفى راجع به مساله خلود عذاب و موقت بودن آن در ذيل آيه‌(وَ ما هُمْ بِخارِجِينَ مِنَ النَّارِ) در جلد اول اين كتاب ايراد نموديم.

[1] ( 1 و 2) الدر المنثور، ج 3، ص 350.

[2] ( 1 و 2) الدر المنثور، ج 3، ص 350.

[3] و آنها هرگز از آتش خارج نمى‌شوند. سوره بقره، آيه 167.

[4] البرهان، ج 2، ص 233.