كه بر سر امتهاى گذشته به جرم كفر ورزيدنشان به پيغمبرشان فرستاد، و اين آيه در مقام تعجب است كه با اينكه چنين علمى دارند چگونه باز به تو كفر مى‌ورزند.

[معناى جمله:(إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ عَلى‌ ظُلْمِهِمْ ...) و نكاتى در باره عفو و عقاب الهى كه از آيه استفاده مى‌شود]

و جمله‌(وَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ عَلى‌ ظُلْمِهِمْ وَ إِنَّ رَبَّكَ لَشَدِيدُ الْعِقابِ)، يا جمله‌اى است استينافى (نو) و يا جمله‌اى است حاليه، كه سبب شگفت‌آورى درخواست عذاب ايشان را افاده مى‌كند و مى‌رساند كه پروردگار تو داراى رحمت واسعه‌اى است كه مردم را در جميع احوالشان و حتى در حال ظلمشان شامل است، هم چنان كه داراى غضبى شديد است، و با اينكه رحمت او بر غضبش پيشى دارد پس چرا از رحمت واسعه او و مغفرتش اعراض مى‌كنند، و در خواست عذاب شديد او را مى‌نمايند، و در اين باره عجله هم مى‌كنند؟ راستى اين امر عجيبى است! از اين معنا كه سياق، آن را افاده مى‌كند چند نكته استفاده مى‌شود:

اول اينكه: تعبير به كلمه ربك براى افاده اين جهت است كه ايشان چون مشرك و بت‌پرستند خداى تعالى را رب خود نمى‌دانند، و در ميان ايشان تنها رسول خدا 6 است كه خدا را رب خود مى‌داند.

دوم اينكه: مراد از مغفرت و عقاب، اعم از مغفرت و عقاب دنيوى و اخروى است چون مشركين در سيئه و عقوبت دنيوى عجله مى‌كردند، هم چنان كه مثلات هم كه خدا در جوابشان فرمود: اقوام قبل از ايشان را از بين برد، عقوبتهاى دنيوى بوده، كه بر ايشان نازل مى‌شده.

علاوه بر اين، عفو و مغفرت اختصاص به بعد از مرگ و يا روز قيامت ندارد، و همچنين آثار آن دو نيز تنها مختص به قيامت نيست، و قبلا هم مكرر از نظر خواننده محترم گذشت كه:

خداوند تعالى مى‌تواند مغفرت خود را گسترده و دامنه‌اش را وسيع كند، و هر كه را بخواهد بيامرزد، حتى شامل ظالم هم در حين ظلمش بشود، و در صورتى كه حكمت اقتضاء كرد او را نيز آمرزيده، مظلمه‌اش را جبران كند، هم چنان كه مى‌تواند عقاب نمايد، كما اينكه فرمود:

(إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبادُكَ وَ إِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ)[1].

و بخاطر همين نكته بود كه خداى تعالى از مورد مغفرت به للناس تعبير كرد و نفرمود: للمؤمنين و يا للتائبين و يا امثال آن. بنا بر اين، هر فردى از افراد بشر بدون استثناء ملتجى به رحمت خدا گردد و از او مغفرت بخواهد او مى‌تواند، وى را بيامرزد، حال چه كافر

[1] اگر آنان را عذاب كنى پس آنان بندگان تواند، و اگر آنان را ببخشى پس همانا تو عزيز و حكيمى. سوره مائده، آيه 118.