آن آغاز و اين انجام را در خلال آيات آن نيز چند بار تذكر داده، يك جا فرموده:(وَ إِذا تُتْلى‌ عَلَيْهِمْ آياتُنا) و جاى ديگر فرموده:(وَ ما كانَ هذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرى‌ مِنْ دُونِ اللَّهِ ...)، و جاى ديگر فرموده:(يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ ...)، و نيز فرموده:( فَإِنْ كُنْتَ فِي شَكٍّ مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ ... .)

پس همين كه مى‌بينيم اين مطلب، يعنى سخن از حقانيت قرآن در چند جاى سوره تكرار شد و در اول و آخر آن آمده، بايد بفهميم كه زمينه و اساس آيات اين سوره همان پاسخگويى و رد انكار كفارى است كه وحى بودن قرآن را انكار مى‌كردند، و به همين جهت است كه باز مى‌بينيم تهديدهايى كه در اين سوره آمده- كه قسمت عمده سوره است- در باره مكذبين آيات خدا از اين امت است، اينها هستند كه تهديدشان كرده است به قضاء بين آنان، و بين پيامبرشان (صلوات اللَّه عليه) و فرموده: اين قضاء، سنتى است كه خداى تعالى در بين هر امتى با پيغمبرش جارى كرده. و نيز مى‌بينيم كه سوره مورد بحث را با تعقيب همين جريان ختم نموده، بطورى كه گويى بيان حقيقت نامبرده از مختصات اين سوره است.

بنا بر اين جا دارد كه ما سوره يونس را به سوره انذار و قضاء عدل بين رسول خدا 6 و بين امتش معرفى كنيم، و اتفاقا سوره با همين قضاء ختم شده، آنجا كه خطاب به رسول گرامى خود فرموده:( وَ اصْبِرْ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ .)

(الر، تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْحَكِيمِ) اشاره با لفظ تلك كه مخصوص به مواردى است كه مشار اليه دور باشد به اين منظور است كه بفهماند قرآن كريم در افقى دور و سطحى عالى و مقامى بلند قرار دارد، چون كلام خداى تعالى است، كلامى است كه از چنين مقام بلندى، مقام على اعلى و خداى رفيع الدرجات و خداى ذو العرش نازل شده.

[اشاره به استعمال كلمه آيه در مورد معانى، اعيان و اقوال‌]

و كلمه آيات جمع كلمه آية است كه به معناى علامت مى‌باشد، هر چند كه جايز است كه اين كلمه، هم بر معانى اطلاق شود و هم بر اعيان خارجى و هم بر قول، نظير آيه شريفه‌(أَ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ آيَةً أَنْ يَعْلَمَهُ عُلَماءُ بَنِي إِسْرائِيلَ)[1] كه در آن كلمه آيت بر علم علماء بنى اسرائيل اطلاق شده، و آيه:(وَ جَعَلْناها وَ ابْنَها آيَةً لِلْعالَمِينَ)[2]، كه در آن مريم و عيسى‌

[1] آيا براى يهوديان اين نمى‌تواند آيت باشد كه علماى بنى اسرائيل محمد( 6) را مى‌شناسند؟ سوره شعراء، آيه 197.

[2] ما او و مادرش را براى مردم عالم آيت قرار داديم. سوره انبياء، آيه 91