نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 453
عصيانشان نسبت به
هود، عصيان همه مرسلين بود. و آيه زير نيز اگر به صراحت آيه قبل دلالت ندارد، ليكن
اشعار بر مطلب ما دارد، كه مىفرمايد:(وَ اذْكُرْ أَخا عادٍ إِذْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ بِالْأَحْقافِ وَ قَدْ خَلَتِ
النُّذُرُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ)[1].
البته احتمال
هم دارد كه قوم عاد غير از جناب هود (ع)، پيغمبران ديگرى نيز داشتهاند كه قبل از
هود و بعد از جناب نوح (ع) در بين آنان مبعوث شده باشد ولى قرآن كريم نام آنان را
نبرده باشد و ليكن سياق آيات با اين احتمال مساعد نيست.
[سه خصلت
قوم هود كه به خاطر آن ملعون دنيا و آخرت شدند: انكار آيات الهى، نافرمانى انبياء
و اطاعت از جباران]
(وَ اتَّبَعُوا أَمْرَ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ)-، دستورات هر جبار و
زورگوى عنيدى را كه داشتند پيروى كردند و همين گوش به فرمان جباران بودن، آنان را
از پيروى هود (ع) و پذيرفتن دعوتش باز داشت، و كلمه جبار به معناى
گردنكلفتى است كه با اراده خود بر مردم غالب گشته و آنان را اجبار مىكند تا
مطابق دلخواه او عمل كنند، و كلمه عنيد به معناى كسى است كه عناد و زير
بار حق نرفتنش شديد و بسيار باشد، پس اين قسمت از آيه آن خلاصه گيرى نوبت اول بوده
كه گفتيم در دو آيه مورد بحث از سرگذشت هود (ع) و قومش شده و حاصلش اين است كه قوم
هود گرفتار سه خصلت نكوهيده بودند، يكى انكار آيات الهى، دوم نافرمانى انبياء و
سوم اطاعت كردن از جباران.
خداى تعالى
سپس وبال امر آنان را بيان كرده، مىفرمايد:(وَ
أُتْبِعُوا فِي هذِهِ الدُّنْيا لَعْنَةً وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ) يعنى به
خاطر آن سه خصلت نكوهيده، لعنت در همين دنيا و در قيامت دنبالشان كرد و از رحمت
خدا دور شدند، مصداق اين لعن همان عذابى بود كه آن قدر تعقيبشان كرد تا به آنها
رسيد و از بينشان برد، ممكن هم هست مصداقش آن گناهان و سيئاتى باشد كه تا روز
قيامت عليه آنان در نامه اعمالشان نوشته مىشود و تا قيامت هر مشركى پيدا شود و هر
شركى بورزد، گناهش به حساب آنان نيز نوشته مىشود چون سنتگذار كفر بودند، هم چنان
كه قرآن كريم در باره همه سنتگذاران فرموده:( وَ
نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ .)[2] بعضى از
مفسرين جمله مورد بحث را اينطور معنا كردهاند كه: نتيجه آن خصلتهاى نكوهيدهشان
اين شد كه هر انسانى كه بعد از آن قوم آمد و از سرگذشت آنان خبردار شد و آثار آنها
را ديد و يا پيامبران بعد، سرگذشت آنان را برايش بازگو كردند لعنتشان كرد.
[1] اى پيامبر اسلام بياد آر برادر عاد را آن زمان كه او در
احقاف، قوم خود را انذار كرد با اينكه در عصر او و قبل از او نيز پيامبرانى آنان
را انذار كرده بودند. سوره احقاف، آيه 21