عقل نيازمندند.[1] پس همه افراد بشر در زندگى همه روزه خود احتياج مبرم به عقل دارد و اگر طريقه‌اى بخواهد عقل او را از اعتبار بيندازد، اين طريقه، طريقه صحيحى نيست و اين باعث مى‌شود كه تقليد اجبارى را بر همه شؤون مجتمع زنده و حتى بر عقايد و اخلاق و اعمال آن حاكم سازد و معلوم است كه اگر چنين شود انسانيت به كلى ساقط مى‌گردد.

بعلاوه، اين روش باعث مى‌شود كه سنت استعباد (برده كردن مردم) در مجتمع انسانى جاى‌گير شود شاهد روشن آن نيز تجارب طولانى تاريخى در امت‌هاى بشريت است كه در هر زمان و هر جا با دين وثنيت زندگى كرده، سنن استعباد در او جريان يافته، و انسانها، انسانهايى مثل خود (و حتى بدتر از خود) را ارباب خود گرفتند.

2- سرايت اين محذور به ساير اديان‌

اديان عمومى ديگر نيز با اينكه اعتقاد به يگانگى اله از اصول اساسى آنها بود از خطرى كه گفتيم وثنيت را گرفتار كرد سالم نماندند و آنها نيز به شرك در عبادت گرفتار گشتند و اين شرك در عبادت آنان را به عين همان ابتلاهاى وثنيت مبتلا كرد كه مهم‌ترين آنها همان سه محذور مذكور در سابق بود.[2] اما بودائيان و صابئان، وضعشان در اين گرفتاريها روشن است و تاريخ شاهد گوياى آن مى‌باشد و ما قبلا فهرستى از عقايد و اعمال آنان را برشمرديم.

و اما مجوسيان، هر چند الوهيت را در اهورامزدا منحصر دانسته‌اند و ليكن خضوع عبادتى و تقديسشان براى چند كس است:

1- يزدان 2- اهريمن 3- ملائكه‌اى كه موكل بر شؤون ربوبيتند 4- خورشيد 5- آتش و چيزهايى ديگر، شاهد بر اين معنا نيز تاريخ است كه سنت عبادتى آنان و همچنين سرگذشت برده‌گيرى خلق از ناحيه ارباب و اختلاف طبقاتى را از آنان نقل مى‌كند و همچنين تدبر در مذاهب آنان و اعتبار عقل خود ما اينطور حكم مى‌كند كه بايد همه اين انحرافها از ناحيه تحريف دين اصيل مجوس در بين مجوسيان راه يافته باشد، از رسول خدا 6 هم در باره‌

[1] اين عقل است كه آدمى را وادار مى‌كند ادعاى نبوت فلان مكتب تقلبى را تكذيب كند و دعوت نبوت يك پيغمبر واقعى را بپذيرد و خود را ملتزم به عمل به دستورات آن پيغمبر بداند هر چند كه دستوراتش هيچ سود مادى برايش نداشته باشد و همچنين در طريقه كشف نيز به عقل نيازمند است.

[2]. 1- انحصارى شدن درك حقايق دين براى چند نفر انگشت شمار 2- لغو كردن طريق عقل 3- پذيرا بار آوردن اجتماع براى قبول ربوبيت فردى مثل خود و يا بدتر از خود.