و اگر بپرسى چرا خداى تعالى براى خود، ديدگان بسيارى اثبات كرده و فرموده: به نوح گفتيم كه كشتى را در جلو چشم‌هاى بسيارى كه ما داريم بساز، با اينكه خداى تعالى اصلا چشم ندارد، تا چه رسد به اينكه چشم‌هاى بسيارى داشته باشد.

در پاسخ مى‌گوئيم كلمه عين- چشم در مورد خداى تعالى به معناى مراقبت و كنايه از نظارت است، و استعمال جمع اين كلمه يعنى كلمه اعين براى فهماندن كثرت مراقبت و شدت آن است، و ذكر كلمه: أعين قرينه است بر اينكه مراد از وحى در كلمه وحينا وحى لفظى و بيانى كه فرمان‌(وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ ...) با آن نازل شده نيست.

و خلاصه كلام اينكه كلمه أعين به ما مى‌فهماند كه منظور اين نيست كه ما به نوح گفتيم كشتى را در تحت مراقبت ما و طبق فرمان لفظى ما بساز، بلكه منظور اين است كه ما به نوح گفتيم كشتى را در تحت مراقبت ما و طبق هدايت عملى ما و راهنمايى ما بساز، پس مراد از وحى در كلمه و وحينا هدايت عملى به وسيله تاييد روح القدس است، كه به وى اشاره كند به اينكه اين كار را اينطور انجام بده و آن ديگرى را فلان جور.

و خلاصه همان هدايت عملى كه خداى تعالى در مورد تمامى امامان از آل ابراهيم به كار برده، و در باره‌اش فرموده:(وَ أَوْحَيْنا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْراتِ وَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ إِيتاءَ الزَّكاةِ وَ كانُوا لَنا عابِدِينَ)[1]، و ما در مباحث سابق به وجود چنين وحيى غير وحى لفظى اشاره نموديم، در آينده نيز در تفسير سوره انبياء متعرض اين بحث مى‌شويم ان شاء اللَّه تعالى.

و معناى اينكه فرمود:(وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا) اين است كه در باره ستمكاران از من چيزى كه شر و عذاب را دفع مى‌كند مخواه، و براى برگشتن بلا از آنان شفاعت مكن، زيرا قضا و حكمى را كه رانده‌ايم قضاى فصل و حكم حتمى است، و با اين جمله دو نكته روشن مى‌شود يكى اينكه جمله‌(إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ) كار تعليل را مى‌كند، حال يا فقط تعليل جمله‌(وَ لا تُخاطِبْنِي)، و يا تعليل مجموع جمله‌هاى‌(وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا)، نكته ديگرى كه روشن شد اين است كه جمله‌(وَ لا تُخاطِبْنِي ...) كنايه از شفاعت است.

[مراد از خطاب خداوند به نوح (ع): كشتى را پيش چشمان ما و به وحى ما بساز و ...]

و معناى آيه اين است كه: كشتى را زير نظر، و مراقبت كامل ما و طبق تعليمى كه به تو مى‌دهيم بساز، و از من مخواه كه عذاب را از اين ستمكاران برگردانم، كه قضاء و حكم غرق‌

[1] ما به امامان از آل ابراهيم انجام خيرات و اقامه نماز و دادن زكات را وحى كرديم- و هدايت عملى نموديم- و آن امامان پرستندگانى براى ما بودند. سوره انبياء، آيه 73