در تفسير اين كلام خداى عز و جل‌(لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا) فرمود: منظور خداى تعالى اين نيست كه كداميك از شما زيادتر عمل مى‌كنيد، بلكه منظور اين است كه كداميك بيشتر به واقع اصابه مى‌كنيد، يعنى درست‌تر عمل مى‌كنيد، و (منشا همه درستى‌ها) و اصابه‌ها همانا ترس از خدا و نيت صادق است.

آن گاه فرمود: عمل را باقى گذاشتن (و به آن ادامه دادن و تمرين كردن) تا زمانى كه خالص شود سخت‌تر است از خود عمل، و عمل خالص آن عملى است كه منظورت از انجام آن اين نباشد كه غير از خدا كسى تو را در برابر آن ستايش كند، و اين چنين نيتى از خود عمل دشوارتر است. البته اين را هم بدانيد كه نيت، خود همان عمل است. آن گاه اين آيه را تلاوت كردند:(قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى‌ شاكِلَتِهِ)[1].

مؤلف: اينكه امام فرمود: بايد بدانيد كه نيت، همان عمل است معنايش اين است كه عمل هيچ اثرى ندارد مگر طبق آن نيتى كه با عمل بوده.

[دو روايت در باره اينكه مراد از امت معدوده در آيه شريفه، امام زمان (ع) و اصحاب اويند]

و صاحب تفسير نعمانى به سند خود از اسحاق بن عبد العزيز از امام صادق (ع) روايت كرده كه در ذيل جمله‌(لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلى‌ أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ) فرمود: منظور از عذاب خروج مهدى (ع)، و منظور از امت معدوده اهل بدر و اصحاب آن جنگ است.[2] مؤلف: اين معنا را كلينى در كافى‌[3] و قمى‌[4] و عياشى‌[5] در تفسير خود از امام على و امام باقر و امام صادق (ع) روايت كرده‌اند.

و در مجمع البيان است كه بعضى گفته‌اند: منظور از امت معدوده اصحاب مهدى (ع) است كه عددشان سيصد و ده و اندى نفر است- به مقدار عدد اصحاب بدر- كه در روز ظهورش در يك ساعت دور آن جناب جمع مى‌شوند، همانطور كه قطعات ابرهاى پائيزى دور هم جمع مى‌شوند. آن گاه گفته است: اين معنا از امام ابى جعفر و ابى عبد اللَّه (ع) روايت شد است.[6]

[1] اصول كافى، ج 2، ص 16.

[2] تفسير نعمانى.

[3] كافى.

[4] تفسير قمى، ج 1، ص 323.

[5] تفسير عياشى، ج 2، ص 140.

[6] مجمع البيان، ج 5، ص 144.