گرفته، و بر اين حساب بايد دانست كه چنين نيست كه هر كس به هر آرزويى كه دارد برسد، بلكه به آن نتايجى مى‌رسد كه عوامل مؤثر در زندگى و افعال او معين كرده باشند.

و خداى تعالى در جاى ديگر از كلام مجيدش از اين حقيقت اينطور تعبير كرده كه:

(وَ مَنْ كانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ نَصِيبٍ)[1]، ملاحظه مى‌كنيد كه در اين آيه نفرموده: نؤته اياه - ما هر منظورى كه داشته به او مى‌دهيم بلكه فرموده: نؤته منها- پاره‌اى از آن بهره‌ها را به او مى‌دهيم . و باز در جاى ديگر فرموده:(مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فِيها ما نَشاءُ لِمَنْ نُرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلاها مَذْمُوماً مَدْحُوراً)[2]، كه در اين آيه علاوه بر آن نكته‌اى كه در آيه قبلى بود اين بيان اضافى را هم دارد كه چنان نيست كه هر كس هر چه بخواهد و به همان مقدار كه خواسته به او مى‌رسد، بلكه زمام امور دنيا به دست خداى سبحان است، و طبق آنچه سنت اسباب بر آن جريان دارد به هر كس هر مقدار كه بخواهد مى‌دهد و هر چه را نخواهد نمى‌دهد، هر كه را كه بخواهد مقدم مى‌دارد و هر كه را بخواهد عقب مى‌اندازد.

نكته دوم اينكه اين دو آيه، يعنى آيه‌(مَنْ كانَ يُرِيدُ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها نُوَفِّ إِلَيْهِمْ أَعْمالَهُمْ)- تا آخر آيه بعدى- حقيقتى از حقايق الهى را بيان مى‌كند.

بحث روايتى [ (شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته)]

مرحوم كلينى در كافى در ذيل آيه‌(أَلا إِنَّهُمْ يَثْنُونَ صُدُورَهُمْ) به سند خود از ابن محبوب از جميل بن صالح از سدير از ابى جعفر، امام باقر (ع) روايت كرده كه فرمود: جابر بن عبد اللَّه به من خبر داد كه مشركين وقتى پيرامون كعبه به رسول خدا 6 برمى‌خوردند، بعضى‌ها سر و كمر خود را اينطور خم مى‌كردند و جامه‌اى به سر خود مى‌انداختند تا رسول خدا 6 آنها را نبيند، در اين باره بود كه خداى عز و جل اين جمله را نازل كرد:(أَلا إِنَّهُمْ يَثْنُونَ ...)[3]

[1] و هر كس منظورش از اعمالى كه مى‌كند بهره‌هاى دنيوى باشد ما پاره‌اى از آن بهره‌ها را به او مى‌دهيم ولى ديگر در آخرت بهره‌اى اخروى ندارد. سوره شورى، آيه 20

[2] هر كس دنياى نقد را بخواهد، ما از اين نقد به هر مقدار كه خود بخواهيم( نه به هر مقدار كه او خواسته است. آن هم نه به هر كس بلكه) به هر كس كه خود بخواهيم مى‌دهيم و سپس جهنمى برايش مقرر مى‌داريم تا او در كمال سر افكندگى و مطرودى، آن جهنم را بر افروزد. سوره اسرى آيه 18 .

[3] روضه كافى، ص 144، ح 115.