در تفسير جمله‌(بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ) گفت: فضل خدا رسول اللَّه 6، و رحمت خدا على (ع) است.[1] مؤلف: اين حديث را طبرسى و ابن الفارسى‌[2] نيز از ابن عباس بدون سند نقل كرده‌اند، و نيز الدر المنثور آن را از خطيب و ابن عساكر از ابن عباس نقل كرده است.[3] و طبرسى در مجمع البيان گفته: امام ابو جعفر باقر (ع) فرموده: فضل خدا، رسول اللَّه 6 و رحمت او، على (ع) است.[4] مؤلف: علت اينكه در اين روايات رسول خدا 6 فضل و امير المؤمنين على (ع) رحمت خوانده شده اينست كه رسول خدا 6 نعمتى است كه خداى تعالى او را به عالميان ارزانى داشته، چون بوسيله آن جناب پيامهايى فرستاده كه مواد هدايت عالميان است، و على (ع) اولين فاتح باب ولايت و فعليت دهنده نعمت هدايت است، پس آن جناب رحمت است، و در نتيجه اين روايات منطبق با بيانى است كه ما در تفسير آيه داشتيم.

[چند روايت در مورد مراد از فضل و رحمت خدا در:(قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ ...)]

و در الدر المنثور است كه ابن ابى شيبه، ابن جرير، ابن منذر، ابن ابى حاتم و بيهقى از ابن عباس روايت كرده‌اند كه در تفسير جمله‌(قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ) گفته است: منظور از فضل خدا قرآن است، و از رحمت خدا اينست كه مسلمانان را از اهل قرآن قرار داده.[5] مؤلف: اين روايت مى‌خواهد بگويد منظور از فضل خدا مواد معارف و احكامى است كه در قرآن آمده و مراد از رحمت خدا فعليت و تحقق آن مواد در مردم عالم است، در نتيجه برگشت اين حديث نيز به همان بيانى است كه ما در تفسير آيه داشتيم- دقت بفرماييد- و بنا بر اين، هيچ مخالفت و ناسازگارى بين اين حديث و حديث‌هاى سابق نيست.

در تفسير قمى در ذيل جمله‌(وَ ما تَكُونُ فِي شَأْنٍ ...) آمده كه امام فرمود: رسول خدا 6 هر وقت اين آيه را مى‌خواند به سخنى مى‌گريست.[6] مؤلف: اين روايت را مرحوم طبرسى نيز در مجمع البيان از امام صادق (ع)

[1] امالى شيخ مفيد- تفسير برهان، ج 2، ص 188.

[2] تفسير برهان، ج 2، ص 188.

[3] الدر المنثور، ط. بيروت، ج 3، ص 308.

[4] مجمع البيان، ط. اسلاميه، ج 5، ص 117.

[5] الدر المنثور، ط. بيروت، ج 3، ص 308.

[6] تفسير قمى، ط. نجف، ج 1، ص 313.